• 
• Download10e Penning 1557.pdf

Om de pdf te openen en/of downloaden klik op bovenstaande pijl. Na opening is het bestand met CTRL+F of CMD+F doorzoekbaar.

Kohier van de tiende penning van de huurwaarde over 1557 opgemaakt in de 2e helft 1558 of 1e helft 1559

Toelichting
In december 1556 ging Holland akkoord met een bede van 320.000 pond, te betalen in twee termijnen, de eerste in mei 1557, de laatste in mei 1558. Op 25 mei 1558 vaardigde Philips 11 hierover te Brussel een plakkaat uit (SAI. inv. nr 1205, volgnummer 303). Er moesten in iedere Hollandse stad gecommitteerden benoemd worden, die de taxaties van de huurwaarden van het onroerend goed moesten doen, en in voorkomende gevallen ook van de inkomsten uit tienden, visserijen, ambten e.d. Op 8 juni 1558 voegde Holland aan deze publicatie een verordening toe, dat het ondoenlijk was nog van de situatie in 1557 uit te gaan, maar dat van de huidige situatie uitgegaan diende te worden. Huidige eigenaren en gebruikers moesten dus betalen, maar kregen wel het recht op basis van de waarde van 1557 een en ander met de eigenaren van toen te verrekenen.
Het kohier moet dus van na 25 mei 1558 zijn, waarschijnlijk van na 8 juni 1558.

Haags exemplaar
Behalve dit exemplaar is er nog een tweede exemplaar, aanwezig in bet Algemeen Rijksarchief (3.01.03.1011), dat op de studiezaal in Leiden op microfiches voorhanden is.
Het Leidse exemplaar lijkt het concept voor het Haagse. Het bevat doorhalingen en wijzigingen en de volgorde van de bonnen is geheel anders en geheel afwijkend van de normaal gehanteerde volgorde. Het Haagse exemplaar heeft een introductie, en is door de gecommiteerden van het Gerecht van Leiden ondertekend op 8 juli 1559. De bonvolgorde hierin is nagenoeg geijkt. Achteraan volgen nog uitvoerige opgaven van inkomsten door gast· en godshuismeesters, gedateerd 1559·1561.

Het kohier geeft alle eigenaren van onroerende goederen in de stad en in de stadsvrijdom buiten de Rijnsburgerpoort. Indien de eigenaar niet tevens bewoner is, wordt ook de naam van de huurder opgegeven.
Wanneer de huurwaarde 6 pond of minder bedroeg, behoefde niet betaald te worden. De tiende penning is dan ook niet uitgerekend.

Het register is getrancribeerd en gedigitaliseerd door de heer J. Rustige. De digitale versie is niet meer voorhanden. Het geprinte exemplaar is in 2013 gefotografeerd en tot PDF verwerkt.

Bron: Regionaal Archief Leiden, Archief der Secretarie van de stad Leiden (Stadsbestuur (SA I), nummer toegang 501, inventarisnummer 992. Kohier van de tiende penning van onroerend goed en van los- en lijfrenten, 1557.

In het genealogisch tijdschrift Ons Voorgeslacht zijn en worden nog tal van plaatsen (met name dorpen) van heel (Zuid-)Holland de kohieren van die tiende penning in extenso (soms iets samengevat en geüniformeerd) gepubliceerd.

Emiel van der Hoeven.