Erfgoed Leiden en omstreken

Info

Verhaal: Kweekschool voor Zeevaart Leiden 1855 1880

  • Genealogie
  • Geschiedenis 1801-1900

Algemeen beeld, bronnen en leerlingen

  • DownloadKweekschoolzeevaart1855-1880IndexElo.pdf
Om de pdf te openen en/of downloaden klik op bovenstaande pijl. Na opening is het bestand met CTRL+F of CMD+F doorzoekbaar.

Kweekschool voor Zeevaart Leiden 1855-1880

Inleiding

De literatuur over de Kweekschool voor Zeevaart te Leiden schittert door onvolledigheid. De verschillende auteurs komen niet verder dan het schrijven van herdenkingsbundels. De werken geven een aardig chronologisch verhaal over de geschiedenis van de Kweekschool, en niet meer dan dat. De onvolkomenheden in het oeuvre aangaande de Kweekschool zijn te wijten aan te eng bronnenonderzoek.
Voor het verrichten van een zo breed mogelijk onderzoek naar de bronnen ter bestudering van de geschiedenis van de Kweekschool voor Zeevaart te Leiden, stelde het Gemeentearchief te Leiden een stageplaats ter beschikking. Ondergetekende greep deze kans om zijn ervaring in het doen van archief historisch onderzoek te verrijken onmiddellijk aan. De resultaten van onderzoek zijn in onderhavig verslag neergelegd.
Gaandeweg het onderzoek bleek het onmogelijk om binnen de beschikbare tijd van drie maanden alle bronnen op hun waarde te schatten. Daarom is gekozen om in principe alle bekende bronnen over de Kweekscool voor Zeevaart te onderzoeken, voor zover deze betrekking hebben op de eerste vijfentwintig jaar van het bestaan der Kweekschool (1855 1880).
Het verslag is in drie delen gesplitst. Deel I geeft een algemeen beeld over de Kweekschool voor Zeevaart in de bestudeerde periode. In deel II komen de bronnen die een bijdrage kunnen leveren tot de bestudering van het onderwerp ter sprake. Deel III tenslotte bevat een lijst met namen van leerlingen der Kweekschool met gegevens betreffende geboortedatum, leeftijd, geloof en geboorteplaats.

De Kweekschool voor Zeevaart 1855-1880
In de lente van 1855 raasde een cholera epidemie door Leiden (1). Het ontstaan hiervan laat zich raden. In de stad leefde een groot aantal mensen dicht op elkaar. Sanitaire voorzieningen en persoonlijke hygiëne waren niet sterk vertegenwoordigd. Deze omstandigheden, in combinatie met een slecht dieet, maakten voornamelijk de laagste klassen der bevolking het meest kwetsbaar voor de gevreesde ziekte. De epidemie maakte veel kinderen tot wezen. Enige notabelen en leiders van charitatieve instellingen ontfermden zich over hen (2). Door hun bemoeienissen kon het komen tot de oprichting van "eene Kweekschool, ter opleiding van scheepsjongens en ligte matrozen voor 's Rijks Zeemagt" in deze stad (3).
De oprichters van de Kweekschool voor Zeevaart trachtten met dit instituut de volgende doeleinden te bereiken:
"Jongelieden, bijzonder uit den behoeftigen stand, in de gelegenheid te stellen, en voort te helpen, om tot eene eervolle en nuttige betrekking in de maatschappij te geraken" (4).
De personeelsvoorziening van de Marine een impuls te geven. Door algemeen stijgende welvaart en verminderd isolement van de kustgebieden daalde het aanbod aan zeevarenden (5).
De jeugd van de straat af te houden, waar zij anders toch maar door verveling tot schelmenstreken of erger zouden geraken.

De inrichting bleef tot 1879 een particulier instituut. Het dagelijks bestuur werd waargenomen door de Commissie van Oppertoezigt en Beheer (verder genoemd: Commissie). In nauw contact hiermee stond de Vereeniging tot instandhouding en bevordering van den bloei der Kweekschool voor Zeevaart te Leyden, welke werd opgericht in 1856 (6). De Commissie legde jaarlijks rekening en verantwoording af aan de Vereeniging in de Algemene Ledenvergadering. ..... zie verder pdf-bestand.

Stageverslag GA. Leiden. Zeegeschiedenis
29 januari 1987
M.J. v.d. Mark
Jaarsveldstraat 213
2546 CP 's-Gravenhage
kaart