Erfgoed Leiden en omstreken

Info

Soorten bescherming

Historische panden kennen vanuit de wet verschillende vormen van bescherming, ieder met zijn eigen procedures, rechten en plichten. Uitleg over de bescherming van monumenten, karakteristieke panden en het beschermd stadsgezicht vindt u hieronder. Kijk voor de status van uw pand in het Erfgoedregister

Uitleg

Er zijn verschillende soorten bescherming. De meest bekende is de bescherming als monument. Deze bescherming bestrijkt het hele pand, zowel het exterieur als het interieur. Ook bijgebouwen - zoals een garage of tuinhuis, maar ook een tuin(hek), of stoep - kunnen onder de bescherming vallen. En zelfs de ondergrond onder een monument valt onder de bescherming. Daarnaast kunnen ook gebieden beschermd worden als monument. 

Er wordt een onderscheid gemaakt in monumenten die van nationaal belang zijn en monumenten die van lokaal belang zijn.

De panden en gebieden die op grond van de Erfgoedwet worden aangewezen als beschermd rijksmonument moeten minimaal 50 jaar oud zijn en van nationaal belang vanwege hun schoonheid, wetenschappelijke en/of cultuurhistorische betekenis.

Op grond van de Verordening voor de fysieke leefomgeving Leiden 2020 kan een pand of gebied –ongeacht de leeftijd– worden aangewezen als beschermd gemeentelijk monument wanneer het vanwege zijn schoonheid, wetenschappelijke of cultuurhistorische betekenis van lokaal belang wordt geacht.

Daarnaast kunnen panden worden aangewezen als karakteristiek pand. Dit zijn geen monumenten, maar ze bezitten belangrijke beeldbepalende kwaliteiten of overige cultuurhistorische waarden, die een belangrijke rol spelen in de directe omgeving en in het historische stadsbeeld. Hierbij zijn de hoofdvorm van het pand, de dakvorm, de onderlinge verhoudingen en de gevel beschermd. In het Omgevingsplan zijn hiervoor extra regels opgenomen en heeft het pand de aantekening karakteristiek pand en in de Welstandsnota zijn extra regels opgenomen. Dit heeft gevolgen voor de materiaalkeuze, het maken van dakopbouwen, aanbouwen maar ook het wijzigen van de gevelindeling.

Naast individueel beschermde panden kennen we beschermde stads- of dorpsgezichten. Dit zijn verzamelingen onroerende zaken die van algemeen belang zijn vanwege hun schoonheid, onderlinge ruimtelijke of structurele samenhang, of hun wetenschappelijke of cultuurhistorische waarde. De aanwijzing als van rijkswege, ofwel van gemeentewege beschermde stads- of dorpsgezichten volgt op grond van respectievelijk de Erfgoedwet, of de Verordening voor de fysieke leefomgeving Leiden 2020.

De bescherming van het beschermde stads- of dorpsgezicht is geregeld met een beschermend Omgevingsplan en de Welstandsnota. De bescherming richt zich niet direct op individuele panden, maar op de (historische) karakteristiek en stedenbouwkundige structuur. Ze is bedoeld om de aanwezige (historische) kwaliteit van de ruimtelijke omgeving te bewaken en te bevorderen, ook bij noodzakelijke veranderingen.

Ondergrond

Nagenoeg de gehele bodem in Leiden en omstreken bevatarcheologie. Voor het (af)graven op een bepaald oppervlak tot een bepaalde diepte is mogelijk een omgevingsvergunning nodig. Deze bescherming is geregeld met de archeologische waardenkaart, als onderdeel van het Omgevingsplan. Daarnaast is de ondergrond onder een monument ook beschermd. Bij het maken van een kelder of graven tegen de gevel kan archeologisch onderzoek nodig zijn. Meer informatie vindt u op de pagina regels en vergunningen

Vergunning

Aan een beschermd pand of in een beschermd gebied mogen niet zomaar (ver)bouw-, restauratie- of sloopwerkzaamheden worden uitgevoerd. Ga vooraf na of een vergunning nodig is. Voor financiering van restauratie of onderhoud is mogelijk subsidie beschikbaar, dat kunt u hier nagaan.

Een overzicht van alle wet- en regelgeving vindt u hier.

 

kaart