GT_1198

Hoogstraat, opschrift op de daklijst 1766:

De trouw der burgerij heeft hier,
't geen door geweld der vlammen wierdt gesloopt,
in bet'ren staat hersteld. Anno MDCCLXVI

Bij de Hoogstraat komen de Oude en Nieuwe Rijn tezamen. Het is het echte hart van Leiden, waarschijnlijk ook de plek waar al het langst mensen wonen. In de nacht van 2 op 3 oktober 1766 woedde hier nabij de Visbrug een verschrikkelijke brand.
De spreuk onder de dakgoot herinnert aan deze vreselijke gebeurtenis.
De overlevenden, voornamelijk weduwen en kinderen, vroegen aan het stadsbestuur toestemming om een inzameling voor de wederopbouw te organiseren. Zij hadden al hun bezittingen en velen ook hun man en kinderen verloren. Nadat dit op zondag 12 oktober in alle kerken was aangekondigd, werd de volgende dag door "der geenen die daar toe sullen werden gebruykt, te weten die van den Geregte, Vroedschappen, Veertigen, Kerkendienaaren, Ouderlingen en Diaconen mitsgaders de Meesteren van de Huys Armen binnen dese Stad" het voor die tijd enorme bedrag van Fl 15.142,19 opgehaald. Vandaar waarschijnlijk dat de panden "in bet'ren staat hersteld" konden worden.

Op een prent uit 1767 van Noach van der Meer die zich bevindt in de collectie van het Rijksmuseum, is de spreuk goed te lezen.
Toevallig of niet maar dezelfde Noach van der Meer maakte een jaar eerder al een prent van de huizen aan de Visbrug op de hoek van de Hoogstraat en de Nieuwe Rijn. Nu zien we op de hoek de huizen die bij de grote brand in 1766 zouden worden verwoest.
Eén van die huizen was van Juffrouw de weduwe Waller die hier droge vis en tabakswaren verkocht. Klik hier voor het verhaal van 'In de Visser'.

In de Lakenhal bevindt zich een Diafanorama met de voorstelling van de brand op de Hoogstraat op 3 oktober 1766. Het houten kastje bevat drie glasplaten met een geschilderd tafereel voorstellende gebouwen die in brand staan.

Over het behoud van de fraaie spreuk is nadien nog regelmatig het nodige te doen geweest. Latere eigenaars of gebruikers van de panden schilderden er soms gewoon overheen zonder de letters te herstellen. Mede door de inzet van de Vereniging Oud Leiden is de spreuk behouden gebleven en is het schilderwerk periodiek bijgewerkt.

Lees hier meer over de grote brand, in het door Piet de Baar bewerkte boekje (convoluut) met vier gravures (1767), getiteld:
Afbeeldingen van de Hoogstraet en Vischbrugge te Leyden. Met de Veranderingen, veroorzaekt door den brand, op den 3. October des Jaers 1766. Met eene Beschrijving van dien Brand en andere daertoe betrekkelijke Zaeken. Gevolgd van eenige toepasselijke gedichten. Te Leyden, By C. van Hoogeveen junior, MDCCLXVII.


Opgesteld door de commissie Geveltekens van de Historische Vereniging Oud Leiden, zie verder ons colofon.