Erfgoed Leiden en omstreken

Info

Verhaal: Eerste steen A. Alt

  • Leiden
  • Geschiedenis 1801-1900
  • Geschiedenis 1901-1950
  • Geschiedenis 1951- heden
  • Gebouwen

Gevelteken Van der Werfstraat, hoek Lange Mare 112.


GT_1756 Foto: D. Kompier

A. Alt oud
4 jaar
18 8/3 83 (gelegd op 8 maart 1883)

In 1873 nam Abraham Alt de "Huis- en Kagchelsmederij" van de heer P.J. Laterveer over die gevestigd was aan de Lange Mare, toen nog nummer 78. De eerste steen werd waarschijnlijk in 1883 gelegd toen de smederij werd verbouwd.
De zoon van Abraham, Abraham junior, nam op 17-jarige leeftijd, samen met zijn moeder Maria Margareta de Zeeuw, de leiding over de werkplaats toen zijn vader overleed. Al voor de eeuwwisseling werd er overgegaan naar de verkoop van zelfgemaakte rijwielen.
Later zijn twee zoons van Abraham in het bedrijf komen werken.

Het ging voorspoedig met de productie en de afzet van fietsen. In 1922 was er een echte rijwielfabriek ontstaan. In de jaren 1920 – 1930 werden er al zo’n 1000 fietsen per jaar van verschillende merken geproduceerd. Er was twintig man personeel in dienst. Degelijkheid was het motto van de firma, men wilde een fiets bouwen 'waar een jongen zijn meisje goed op moest kunnen meenemen'.

De heer Alt nam het bedrijf in 1939 van zijn vader over. Tijdens de Tweede Wereldoorlog maakte de zaak moeilijke tijden door, de productie van fietsen nam en aan materiaal was moeilijk te komen. Maar na de oorlog bloeide het bedrijf weer op en er werden nog jaren fietsen van hoge kwaliteit geproduceerd.

In de jaren '60 ontstond het volgende gedicht dat gebruikt werd in advertenties en door de heer Alt zelf gemaakt was:

Sinds 1882
het is gewis en waarachtig
kwam de naam Alt al voor!
Als smid voor het maken van een oor.
Een tweede generatie zag iets meer in de fiets
hij kwam met de Nelson,
dat was pas een fiets!
Door dik en dun beladen,
doet hij trouwe dienst, de berijder ten stade.
Economisch heeft hij het bewezen,
altijd moet 't daarom een Nelson wezen!
Ook brommers van welk merk of kleur,
met persoonlijke service stelt Alt nooit teleur.
Voor gereedschappen op velerlei terrein,
is 't
Alt op de Mare 112,
waar u moet zijn!



De zoons van Alt hadden echter geen zin om het bedrijf voort te zetten. Als gevolg daarvan werd der de laatste jaren niet meer in vernieuwing van het bedrijf geïnvesteerd.
De heer Alt is in 1977, op 66-jarige leeftijd, gestopt met zijn bedrijf dat in zo'n 95 jaar heeft bestaan.

Vernieuwingen
De firma Alt was veel bezig met het beter en comfortabeler maken van fietsen. In het blad ‘Het leven’ van september 1915 staat de foto van vader Abraham Alt met zijn uitvinding van een fiets die werd aangedreven door twee kettingen. Aan beide kanten van een Nelson-fiets bevond zich een voortandwiel. In het achterwiel zat een mechanisme, van waaruit twee kettingen naar de voortandwielen liepen. De truc was, dat onregelmatig trappen niet mee mogelijk was, doordat de gang van de fiets door een vliegwiel in het achterwiel werd geregeld. Alle kracht van de fietsen werd zo benut, de berijder kon zo ‘met minder krachtsinspanning tegen den wind in rijden’. Met een handeltje op het stuur kon het mechanisme buiten werking worden gesteld. Productie op grotere schaal is er echter nooit van gekomen.
Maar de familie Alt zat niet stil. In 1916 werd octrooi aangevraagd op een remsysteem. Roterende remblokjes draaide n bij het aandrukken over de band met het wiel mee. Bij het remmen sleten de blokjes en de band veel minder dan bij de normale remsystemen. In 1919 werd octrooi aangevraagd op een speciale slotinrichting, die werkte met twee knopjes, die in een bepaalde stand moesten worden gezet om het slot te kunnen ontgrendelen.

Bronnen:

Handelingen van de Raad, 31 mei 1883, pagina 7
Leydse Courant, 3 november 1873, pagina 2
Website Historische Rijwielvereniging De Oude Fiets, artikel uit uitgave 2 en 3, 1991 "Bij Alt moet je zijn", van Theo Overvliet.

Dit verhaal is opgesteld door de commissie Geveltekens van de Historische Vereniging Oud Leiden. Voor meer informatie raadpleeg ons colofon
Eventuele aanvullingen voor dit verhaal worden gedeeld met dhr. D. Kompier.
kaart