Erfgoed Leiden en omstreken

Info

Verhaal: Bovenlichten van gietijzer/smeedijzer

  • Leiden
  • Geschiedenis 1801-1900
  • Gebouwen

Snijramen en bovenlichten categorie D

Voor een algemene inleiding op snijramen en bovenlichten; lees introductie

Als gietijzer rond 1850 in de mode komt, wordt een ornament voor velen bereikbaar. Vele ijzergieterijen ziien er handel in en ontwerpen een ‘levensboom’. Globaal zijn er twee typen modellen: een type met klokjes en een type zonder klokjes. Elk ornament is door de smid op maat gemaakt door de ‘stam’ te verlengen of te verkorten, net zo veel als nodig was. smeedijzer zien we weinig in ons land, wel veel in zuidelijker landen.
Op basis van de modellen zullen proberen aan te geven welke modellen bijzonder zijn.


===========================================================


. . .
GT_1872 - foto B. Veldstra
Steenschuur 2
Zeldzaam in ons land zijn smeedijzeren toepassingen van ornamenten in bovenlichten. In het buitenland, in zuidelijker streken zie je het veel meer. Dit pand dateert uit 1892.
Het balkon boven de deur maakt van de deur al bijna een soort portiek. Het is ook de tijd dat portieken in de mode komen.
Ook smeedijzeren structuren maken is knap handwerk. Het moet allemaal wel keurig symmetrisch worden. De krullen doen nog weer herinneren aan de Lodewijkstijlen.

==========================================================


. . .
GT_1853 - foto B. Veldstra
Rapenburg 32
Een ruitverdeling in vieren met een centrale rozet zie we vooral in steden als Middelburg en Brielle. Mooi om er in Leiden ook eentje aan te treffen. Vermoedelijk van gietijzer. De staven bestaan uit elementen, die een smid de kans geven om het raam precies op lengte te maken.
Het is vreemd dat de omlaag gerichte staaf niet ook een versiering aan het uiteinde heeft zoals de drie andere.
===========================================================


. . .
GT_1876 - foto B. Veldstra
Rapenburg 121
Metalen ornament (gietijzer) ingeklemd op 4 plaatsen in het kozijn. Mogelijk heeft hier een lamp in het bovenlicht gezeten.

=========================================================
. . .


GT_1841 foto Veldstra. adres; Kort Rapenburg 19
Deze gietijzeren levensboom past keurig in het raam. Bovenzijde en onderzijde passen precies. Het kan daarom wel zeker een originele zijn. Hij heeft 2 klokjes in top en een stam bestaande uit gestapelde bloemkronen. Een smid kan met behulp van zulke bloemkronen een boom precies op de juiste grootte afstellen.

===========================================================
. . .
GT_2086. foto Kompier. Groenesteeg 17

===========================================================
. . .


GT_1963 foto Veldstra adres Molensteeg 18
Gietijzeren levensboom. Van het type met twee klokjes. En een gladde stam. Was te klein voor dit raam en is met hulpstukjes passend gemaakt.

============================================================
. . .
GT_1964 foto Veldstra adres: Molensteeg 29
Gietijzeren levensboom met uitgebreide voet. In de kruin twee klokjes. Ruit achter de ‘boom’ is mee geschilderd.

============================================================
. . .
GT_1965 adres Noordeinde 22 foto Veldstra
Gietijzeren levensboom. Met klokjes. Mogelijk niet origineel.

============================================================

. . .
GT_1865 Rapenburg 60 foto B. Veldstra
Hier zien we een halve levensboom.

===========================================================

GT_1950 Foto Hartstra. Buitenplaats Ma Retraite 'Veel Zicht' Zoeterwoudseweg 13


Dit verhaal is opgesteld door de commissie Geveltekens van de Historische Vereniging Oud Leiden. Uw vragen en aanvullingen worden doorgestuurd naar de auteur; dhr. B. Veldstra.
Voor meer informatie of contact raadpleeg ons colofon.
kaart