Erfgoed Leiden en omstreken

Info

Verhaal: Tegeltableau 'Robes et Confections'

  • Leiden
  • Geschiedenis 1901-1950
  • Gebouwen

Gevelteken Tegeltableau Nieuwe Rijn 8


GT_1145 foto D. Kompier
Nieuwe Rijn 8, tegeltableau 'Robes et Confections' in het portaal van een winkelpui. Het is een fraai voorbeeld van de Art Nouveau, ook wel Jugendstil genoemd.
Te zien; Florale motieven, in groen en lila, omringen de tekst die uitgevoerd is in zwierige groene letters op een geel fond. Aan de basis van deze motieven is een witte lelie afgebeeld, met drie bloemen, op een bruin fond waaronder een blauwe rand met groene gebogen lijnen.


GT_1145 foto W. Devilee

Het tableau is minstens 1 x 2 meter, dus behoorlijk groot, en verkeert (nog) in goede staat. Het tableau is nauwelijks zichtbaar vanaf de openbare weg omdat het in een duister portiek staat.

De firma Robes et Confections was waarschijnlijk een soort Bonneterie avant la lettre. We weten dat in 1900 M.J. Hoelen de winkelier was.

Het linker portiek van het winkelpand, dat leidt naar de bovenwoning op nr. 8, bevat links een gekleurd Art Nouveau/Jugendstil tegeltableau met florale motieven en het opschrift 'Robes et Confections' vervaardigd door de firma Holland.

Het rechter portiek, leidend naar de bovenwoning van nr. 10, heeft rechts een kleurig, maar sober tegeltableau uitgevoerd in Art Nouveau/Jugendstil, en bevat verder een vergelijkbare, zij het gespiegelde ingangspartij als nr. 8.

Nadere informatie is te lezen op de website van rijksmonumenten:


'Fayence en Tegelfabriek Holland'

De tegels zijn gemaakt in de Utrechtse 'Fayence en Tegelfabriek Holland'.
Jan Willem Mijnlieff (1862-1937) startte in 1894 deze tegelfabriek.
Mijnlieff, afkomstig uit een familie van steenfabrikanten, had al op jonge leeftijd de leiding van steenbakkerij 'De Liesbosch' aan de Utrechtse Vaartse Rijn overgenomen van zijn vader.
In 1894 kocht hij de verderop gelegen aardewerkfabriek van Hubertus Schillemans.
Schillemans’ bedrijf bestond uit twee fabrieken. Er was een oude ‘muursteentjes’-fabriek waarvan de oorsprong terugging tot het midden van de 17de eeuw en waar traditioneel beschilderde wandtegels volgens het tinglazuur procedé werden gemaakt. En er was een nieuwe, naastgelegen fabriek die Schillemans in 1893 had laten bouwen met de bedoeling er sieraardewerk te produceren in het moderne genre waarmee de Haagse plateelfabriek Rozenburg zoveel succes had. Anders dan het tinglazuuraardewerk had dit nieuwe fabrikaat een harde witte scherf en een beschildering onder een transparant loodglazuur. Nog tijdens de bouw van de nieuwe fabriek werd Schillemans failliet verklaard en toen greep Mijnlieff zijn kans.
Het bedrijf verwierf onder zijn leiding internationale faam. Na een presentatie van Art Nouveau aardewerk op de wereldtentoonstelling in 1900 groeide de export naar het buitenland.
Belangrijke ontwerpers en schilders in de fabriek waren Jan Karel Leurs (1865-1936) en Jan Carel Heytze (1873-1943). Beiden hadden eerder met groot succes als schilder gewerkt voor plateelfabriek Rozenburg in Den Haag. In 1901 werden de oude muu steentjesfabriek en de nieuwe plateelbakkerij samengevoegd tot een naamloze vennootschap en kwam de fabriek onder artistieke leiding te staan van de bekende kunstenaar Theo Molkenboer (1871-1920).

Na enkele jaren was de Art Nouveau over zijn hoogtepunt heen en gingen de zaken niet meer zo goed. In 1905 werd het bedrijf gesloten.
Mijnlieff zag kans de fabriek op een veiling weer terug te kopen en ging in 1906 verder onder de naam N.V. Tegelfabriek Holland. Vanaf dat moment werden er voornamelijk tegels geproduceerd.
In 1917 kwamen de activiteiten van de fabriek stil te liggen en in 1918 werd het bedrijf opgeheven.

W.C. Mulder

Het pand, een winkel annex woonhuis, werd in 1900 naar ontwerp van de Leidse architect W.C. Mulder gebouwd. Hij was ook de ontwerper van de winkelpui.
Het pand van nummer 8 werd tijdens de verbouwing verheeld met het rechter buurpand Nieuwe Rijn 10. De gehele pui (nrs. 8-9-10) bevat drie portieken met daartussen twee etalagepartijen, die elk zijn uitgevoerd met gebogen glaswanden rustend op een lage hardstenen plint en aan de bovenzijde voorzien van een golvende onderverdeling


5712a546-26bd-11e3-bbcd-3cd92befe4f8
Gevel van Nieuwe Rijn 8-9 1985
afbeelding Erfgoed Leiden

Bronnen:

Bulletin van de Vereniging Rembrandt
Rijksmonumenten.nl
Stichting behoud nederlandse jugend stil architectuur


Dit verhaal is opgesteld door de commissie Geveltekens van de Historische Vereniging Oud Leiden; zie ons colofon.
Aanvullingen op dit verhaal worden doorgestuurd naar de auteur; dhr. H. van Asselt

kaart