GT_1031

Schoorsteen van wasserij/stomerij De Arend.
Binnenkort (november 2014) zullen de gebouwen van de wasserij, die dateren uit 1835, worden gesloopt. Er is asbest aanwezig in het gebouw en de bodem heeft een grondige sanering nodig, dus de verwachting is dat de appartementen niet eerder dan eind 2015 worden opgeleverd.
De schoorsteen blijft bewaard. De ruitvormige, gele versiering op de pijp maakt het bouwwerk uniek in zijn soort. In Nederland is er daarvan nog maar één over en die ligt verscholen in het buurtje achter de Haarlemmerstraat; het exemplaar van de voormalige Leidse Koekjesfabriek Timp, nabij de hoek van de Haarlemmerstraat en de Pelikaanstraat.
De schoorsteen is in 1932 gebouwd naar ontwerp van G.H.G. Groenewegen. In 1932 vroeg men vergunning aan voor het bouwen van een schoorsteen, bestemd voor de afvoer van verhardingsproducten. Twee keer wordt op deze aanvraag negatief geadviseerd omdat de schoorsteen niet dicht genoeg bij het ketelhuis van de stomerij zou staan. Uiteindelijk wordt de vergunning verleend met als voorwaarde dat de schoorsteen zo dicht mogelijk bij het ketelhuis komt te staan en ten minste 25 meter boven de grond uitkomt. Na zeer veel geharrewar kreeg men uiteindelijk op 2 december 1932 vergunning, op voorwaarde dat onder meer "de schoorsteen bestemd voor den afvoer der verbrandingsproducten is opgemetseld tot ten minste 25 m boven den beganen grond ter plaatse".

Beschrijving van de schoorsteen:
Bedrijfsschoorsteen, taps toelopend van rode baksteen uit 1932 naar ontwerp van G.H.G. Groenewegen. In witte baksteen is de naam van de wasserij, De Arend, in de schoorsteen gemetseld. De bovenzijde van de schoorsteen is sober geornamenteerd met gemetselde banden.
Het basement van de schoorsteen is geïntegreerd in een uitbouw die bij de, thans gesloopte, wasserij/stomerij behoorde.

De renovatie van die schoorsteen nam slechts enkele weken in beslag, de periode om de financiering rond te krijgen, was aanzienlijk groter. Voor de opknapbeurt was circa 80.000 euro nodig. De gemeente Leiden droeg iets meer dan de helft daarvan bij, stichting Diogenes stelde 5000 euro beschikbaar. Daarnaast werden nog meer sponsors gezocht, iets dat maanden in beslag nam.

Het is een Gemeentelijk monument.
Op de locatie van De Arend worden 24 jongerenwoningen gebouwd door de Stichting Huisvesting Werkende Jongeren.
Centraal in de nieuwbouw, wordt een gemeenschappelijke tuin aangelegd waarin het gebouwtje aan de voet van de bakstenen schoorsteen gaat dienen als ’technische ruimte’ van het nieuwe complex.



Op het (inmiddels gesloopte) gebouw zat een heel eenvoudig wit tegeltje met een koperen plaatje met namen en jaartallen. Op dit plaatje staat:

W.P. DE GOEDE 29-6-1942

THEO MAST 2-4-1993

FOUAD MKADMI 22-6-1991

Anneke Noppen van buurthuis de Rondedans vertelde, dat er rond 8 jaar geleden een tegeltjesactie in de wijk geweest is, waar ze zelf aan meegedaan heeft. Dit hield het volgende in:

1) Kinderen kregen witte tegeltjes, die ze beschilderden met tekeningen

2) Daarna werd er een wandeling door de wijk gehouden, om te zien, waar tegeltjes aan huizen/panden konden worden aangebracht

3) Ook wethouder ......? was uitgenodigd en liep mee

4) Daarna werden de tegeltjes ingemetseld, ook in de Arend en buurthuis de Rondedans. Zijn er ook nog in Os en Paardenlaan (2x) en Sofiastraat

5) Op de tegeltjes kwamen op een plaatje de namen van mensen, die hebben meegedaan

6) Van de actie is een boekje gemaakt met oa de namen van de deelnemers. Een zekere Tine van As deed mee en ook een Sjaan.

Het desbetreffende boekje heet "Kinderkunstroute, een spannende wandeling door het Leidse Noorderkwartier" en is uitgegeven onder beheer van woningbouwcorporatie Portaal in juni 2004.
Het behandelt een interessant fenomeen: in de vorm van een wandeling worden 22 plekken in de wijk behandeld, die verdwenen, of geheel veranderd zijn en waar oude bewoners nog herinneringen aan hebben. Om de plekken goed aan te duiden, werden er speciaal door kinderen tegeltjes beschilderd, die op de betreffende plaatsen werden aangebracht.
De herinnering aan Wasserij de Arend werd beschreven door een zekere W.P. de Goede, die daar gewerkt heeft. Deze naam sluit aan op de naam, die op het tegeltje vermeld stond. Enkele andere verdwenen plekken in de wijk zijn buurthuis de Zevensprong (vanaf 1980 opgevolgd door het er tegenoverliggende buurthuis het Spoortje, maar sinds 2013 ook weer verdwenen), station Herensingel (Haarlemmermeerspoorlijnen) en school de Rondedans (hier tegenwoordig buurthuis met de zelfde naam).

Er is gezocht naar overblijfselen van het tegeltje tussen de brokstukken maar helaas is er niets gevonden.

Bronnen:

Leidsch Dagblad van 25 maart 2014.


Opgesteld door de commissie Geveltekens van de Historische Vereniging Oud Leiden, zie verder ons colofon.