.....
GT_1014
Oude Singel 242.

Het pand heeft een bakstenen trapgevel uit de 17de eeuw. Het is een Rijksmonument.
In de borstwering van de eerste verdieping een gevelsteen met opschrift:
GAEREN.

In reliëf is hier een garenwinder afgebeeld. Hij is aan het werk met een door een handzwengel aangedreven twijnwiel. Op de achtergrond staat de spindel of garenmolen, hier werd het garen omheen gewonden.
Het twijnen en spinnen was geen specifieke vrouwenbezigheid in de 17de eeuw.
Het was veelal een thuisarbeid, maar vanaf 1630 werden steeds meer werkers in ateliers of werkplaatsen ondergebracht.
Een twijnwiel is geen spinnewiel. Met een twijnwiel worden twee of meer enkelvoudige draden in elkaar gedraaid waardoor een stevig garen ontstaat of een speciaal effect bereikt kan worden. Met een spinnewiel wordt vanuit de losse wol 1 draad gesponnen.


Foto van voor de restauratie uit het archief van STIEL.

Qua uitvoering, grootte en gerelateerde uitbeelding vertoont deze steen veel gelijkenissen met de steen 'Wol 1638' aan de Oude Singel 88. Mogelijk hebben de stenen in zogenaamde dubbelpanden gezeten. Dit zijn twee naast elkaar gelegen panden met vrijwel identieke opbouw.

...........
GT_1016. Foto's: Pancras van der Vlist.

Een exacte kopie van deze steen is te vinden op het Levendaal 150-2. Deze steen werd in 1984 geplaatst door de heer Verhey van Wijk, directeur van de Wollendeken fabriek Van Wijk te Leiden en toentertijd eigenaar van dit pand.
Uit Leids Jaarboekje 1950:
"In de gevel van het fabriekspand Levendaal 150 werd door de heer J. G. J. VERHEY VAN WIJK Sr. in October 1948 een gebeeldhouwde zandstenen gevelsteen aangebracht, welke een copie is van de gevelsteen ,,Gaeren”, Oude Singel 242."


Bronnen:

Annemarie Postma, Leiden Gebeiteld, Leidse Gevelstenen binnen de Singels, Serie Leids Verleden nr. 2 1995, uitgeverij Nautilus Leiden.
Pancras van der Vlist, Leidse geveltekens, 2009.
J.W. Zwanenburg in het Leids Jaarboekje 1985 en 1988.

Dit verhaal is opgesteld door de commissie Geveltekens van de Historische Vereniging Oud Leiden. Zie verder colofon