Verhaal: Bestek van het aan te besteden IJzerwerk (smeedwerk) van de Stadswaterverversingsmolen
- Leiden
- Leiderdorp
- Geschiedenis 1500-1600
- Geschiedenis 1601-1700
- Gebouwen
Voor de nieuw te bouwen stadswaterverversingsmolen aan de Slaagsloot wordt het smidswerk in oktober 1608 openbaar aanbesteed.
Bestek van het aan te besteden IJzerwerk (smeedwerk) van de Stadswaterverversingsmolen
ELO, SA II, inv 5176, uit Concepten voor de Besoignes van de ververschinge van ‘t stadts wateren, pag. 32, 32vso
Opte naervolgenden voorwaerden wil Geryt Lenaertszn Thresorier extraordinarys ende gecommitteerde tot der opzichte van ‘t stads getimmerten alhier besteden het maecken ende wercken van het ijsserwerck van een achtkante watermolen.
1. Eerst vier boogels aen ’t scheprat van zuyrlandts ijzer
2. Noch twee duym bouts mit twee hangeassen daertoe aen de waterdeur
3. Noch twee ofte meer bouts aen de waterganck
4. Noch alle de plaetten aen de back
5. Noch zestien bouts aen ’t stoelgebint
6. Noch aen de wateras acht conys scheenen ende zestien rechte scheenen mit twee ronde bogels, al van zuyrlandts ijzer ende de scheenen verstaelt
7. Noch alle de bouten aen het onderwiel ten getale van omtrent veertich, dic driequartier duyms, lang naar den eijsch
8. Noch zestien ankerbouts aen de houckstijlen ende bintten met haer crammen
9. Noch aen de vloerstucken omtrent veertig bouts lang omtrent een voet, dick een duym mit spyen en ringen
10. Noch aen de rollingen zeven plaeten van zuyrlants ijzer met veertien bouts ende zessendertich bouts aen de rollen
11. Noch aen de rinckstucken veertien bouts mit zeven plaeten, de platen van zuyrlants ijzer lang omtrent een voet
12 Noch achtien bouts doer de cuyp ende vloerstucken mit zessendertich bouts doer de keerschijven ende omtrent zestien plaetten, dezelve platen van zuyrlandts ijzer
13. Noch twee cramijsers aen wintpeuluwe ende voechouten mitte crammen
14. Noch een strop om den halssteen van zuyrlandts ijzer
15. Noch vier stroppen over de windaesbalcken mede van zuyrlants ijzer
16. Nog twee bouts doer het achtercuvelensbalcgen ende voechouten
17. Noch aen het bovenwiel alle de bouts tot omtrent xxxii toe
18. Noch aen de schijfloopen acht houpen van zuyrlandts ijzer mit twaelf bouts
19. Noch aen den grooten as drie stroppen voor om het hooft ende aen den hals tweendeertich scheenen mit twee banden om de scheenen te sluyten ende aen de pen van den as vier cruysscheenen ende acht rechte scheenen mit een boegel al van zuyrlants ijzer ende de scheenen verstaelt
20. Noch acht bouts mit acht stroppen aen de roede, de stroppen van zuyrlandts ijzer
21. Noch zestien cruyscrammen doer de tafelmenten gesloten van zuyrlandts ijzer
22. Noch een boegel aen de lip van de praem ende het ander ijzerwerck daertoe behorende mede van zuyrlandt ijzer
23. Noch twee zware croonen om de spil en een panne, al van zuyrlants ijzer
24. Ten laetsten al het vorder ijzerwerck dat tot de voorschreven moelen behoren zal
25. …nde zal alle ‘t voorschreven ijzerwerck gehouden zijn wel ende meesterlicken gesmeet te wercken ende leveren naer zodanige houten mallen als hem van wegen des stadtsmeestertimmerman gelevert zal werden
Delen doorgehaald:
Heeft op verdere ….daer op men stats ijzer gewoon is in ’t openbaer te besteden aengenomen Pieter Pieter Wouterszn …. aen Wittepoort het pondt in dezer stede wagwenvrije te leveren tot ‘t waechgelt tot costen half ende half bevond om drie stuyvers vier penningen aldus gedaen opte xxxi january 1608 ???
de minst inzetter … xx
Jacopm dr. … - 3.6.p
p.. p..
enz.
De minste of laegste innezetter zal men van der stedewegen beschencken ende vereeren mit tien guldens.
Dienvolgens es ‘t voorschreven werc inngestelt op zeven grooten
Jacop Dirxzn van Overkerc heeftet verlaten om iii st vi p
Pieter Pieter Wouterszn aen den Wittepoort heeftet verlaten om iii st iiii ps
Ende also niemandt lager en quam es hij beschoncken mitte voorschreven tien guldens
In vougen dat ’t voorschreven werck als boven ende opte vordere conditien daer op men ’t stadts ijzer gewoon es in ’t openbaer te besteden aengenomen es bij de voornoemde Pieter Pieter Wouterszn ’t pondt ? in dezer stede wagen van te leveren uytgezeyt ’t waechgelt ’t welc half ende half zal werden betaelt om de voorgeroerde drie stuyvers vier penningen. Aldus gedaen opt Raedhuys in vergaderinge ende bij wezen van Burgemeesters opten xxxi January xvi c negen
… waerdich ?
zuyrlandts ijzer = Sauerlands smeedijzer
staelen van smeedijzer = harden door het smeedijzeren voorwerp heet in contact te brengen met koolstof
1 Rijnlandse voet = 31,4 cm
1 Rijnlandse duim = 2,61 cm
Wim Zalm
Leiden december 2019
ELO, SA II, inv 5176, uit Concepten voor de Besoignes van de ververschinge van ‘t stadts wateren, pag. 32, 32vso
Opte naervolgenden voorwaerden wil Geryt Lenaertszn Thresorier extraordinarys ende gecommitteerde tot der opzichte van ‘t stads getimmerten alhier besteden het maecken ende wercken van het ijsserwerck van een achtkante watermolen.
1. Eerst vier boogels aen ’t scheprat van zuyrlandts ijzer
2. Noch twee duym bouts mit twee hangeassen daertoe aen de waterdeur
3. Noch twee ofte meer bouts aen de waterganck
4. Noch alle de plaetten aen de back
5. Noch zestien bouts aen ’t stoelgebint
6. Noch aen de wateras acht conys scheenen ende zestien rechte scheenen mit twee ronde bogels, al van zuyrlandts ijzer ende de scheenen verstaelt
7. Noch alle de bouten aen het onderwiel ten getale van omtrent veertich, dic driequartier duyms, lang naar den eijsch
8. Noch zestien ankerbouts aen de houckstijlen ende bintten met haer crammen
9. Noch aen de vloerstucken omtrent veertig bouts lang omtrent een voet, dick een duym mit spyen en ringen
10. Noch aen de rollingen zeven plaeten van zuyrlants ijzer met veertien bouts ende zessendertich bouts aen de rollen
11. Noch aen de rinckstucken veertien bouts mit zeven plaeten, de platen van zuyrlants ijzer lang omtrent een voet
12 Noch achtien bouts doer de cuyp ende vloerstucken mit zessendertich bouts doer de keerschijven ende omtrent zestien plaetten, dezelve platen van zuyrlandts ijzer
13. Noch twee cramijsers aen wintpeuluwe ende voechouten mitte crammen
14. Noch een strop om den halssteen van zuyrlandts ijzer
15. Noch vier stroppen over de windaesbalcken mede van zuyrlants ijzer
16. Nog twee bouts doer het achtercuvelensbalcgen ende voechouten
17. Noch aen het bovenwiel alle de bouts tot omtrent xxxii toe
18. Noch aen de schijfloopen acht houpen van zuyrlandts ijzer mit twaelf bouts
19. Noch aen den grooten as drie stroppen voor om het hooft ende aen den hals tweendeertich scheenen mit twee banden om de scheenen te sluyten ende aen de pen van den as vier cruysscheenen ende acht rechte scheenen mit een boegel al van zuyrlants ijzer ende de scheenen verstaelt
20. Noch acht bouts mit acht stroppen aen de roede, de stroppen van zuyrlandts ijzer
21. Noch zestien cruyscrammen doer de tafelmenten gesloten van zuyrlandts ijzer
22. Noch een boegel aen de lip van de praem ende het ander ijzerwerck daertoe behorende mede van zuyrlandt ijzer
23. Noch twee zware croonen om de spil en een panne, al van zuyrlants ijzer
24. Ten laetsten al het vorder ijzerwerck dat tot de voorschreven moelen behoren zal
25. …nde zal alle ‘t voorschreven ijzerwerck gehouden zijn wel ende meesterlicken gesmeet te wercken ende leveren naer zodanige houten mallen als hem van wegen des stadtsmeestertimmerman gelevert zal werden
Delen doorgehaald:
Heeft op verdere ….daer op men stats ijzer gewoon is in ’t openbaer te besteden aengenomen Pieter Pieter Wouterszn …. aen Wittepoort het pondt in dezer stede wagwenvrije te leveren tot ‘t waechgelt tot costen half ende half bevond om drie stuyvers vier penningen aldus gedaen opte xxxi january 1608 ???
de minst inzetter … xx
Jacopm dr. … - 3.6.p
p.. p..
enz.
De minste of laegste innezetter zal men van der stedewegen beschencken ende vereeren mit tien guldens.
Dienvolgens es ‘t voorschreven werc inngestelt op zeven grooten
Jacop Dirxzn van Overkerc heeftet verlaten om iii st vi p
Pieter Pieter Wouterszn aen den Wittepoort heeftet verlaten om iii st iiii ps
Ende also niemandt lager en quam es hij beschoncken mitte voorschreven tien guldens
In vougen dat ’t voorschreven werck als boven ende opte vordere conditien daer op men ’t stadts ijzer gewoon es in ’t openbaer te besteden aengenomen es bij de voornoemde Pieter Pieter Wouterszn ’t pondt ? in dezer stede wagen van te leveren uytgezeyt ’t waechgelt ’t welc half ende half zal werden betaelt om de voorgeroerde drie stuyvers vier penningen. Aldus gedaen opt Raedhuys in vergaderinge ende bij wezen van Burgemeesters opten xxxi January xvi c negen
… waerdich ?
zuyrlandts ijzer = Sauerlands smeedijzer
staelen van smeedijzer = harden door het smeedijzeren voorwerp heet in contact te brengen met koolstof
1 Rijnlandse voet = 31,4 cm
1 Rijnlandse duim = 2,61 cm
Wim Zalm
Leiden december 2019