Erfgoed Leiden en omstreken

Info

Verhaal: Eerste-steen-steen: Utrechtse Veer 12

  • Genealogie
  • Leiden
  • Geschiedenis 1801-1900
  • Geschiedenis 1901-1950
  • Gebouwen

Over de bekende aannemers- en architectenfamilie Splinter


Utrechtse Veer 12

Ik schat in, dat ik nu bij ongeveer een kwart van de nog aanwezige Leidse eerste-steen-stenen een verhaaltje heb geschreven. Oa twee dingen zijn tot nu toe mij opgevallen: aan het plaatsen van een eerste-steen-steen ging best vaak een brand vooraf en veel van deze gevelstenen zijn geplaatst door kinderen van timmermannen, metselaars, aannemers, architecten en anderen die in de bouw werkzaam waren. Deze beide punten vinden we terug bij de eerste-steen-steen van Utrechtse Veer 12.


Utrechtse Veer 12, 12a en 12b

Op deze steen zien we de naam van G.H. Splinter, geboren in 1904. Gerard Hermanus was een telg uit een bekende Leidse aannemers/architecten-familie. Zijn opa Gerard Splinter (1846-1917) begon in 1874 het aannemersbedrijf, dat later bekend stond als firma G. Splinter & zonen. Lange tijd was de zaak gevestigd aan de Hooigracht, nummer 5a, met daarnaast en verheeld op nummer 5 de woning van de Splinters. Het is waarschijnlijk opa Gerard die in 1909 het perceel Utrechtse Veer 12 kocht en daar een drietal huizen liet bouwen. En ik denk naar een ontwerp van zijn zoon Jacob Splinter (1880-1943), die ook architect was. En dus de zoon van Jacob - Gerard Hermanus - legde op 6 september 1909 de eerste steen. In 1 van de drie woningen ging opa Gerard zelf wonen.


Utrechtse Veer 12, de cartonnagefabriek "Hollandia" brandde in de avond van 31 januari 1909 vrijwel helemaal uit. Daardoor kwam een perceel vrij, dat in datzelfde jaar door de bekende Leidse aannemers- en architecten-familie Splinter werd gekocht. Zij bouwden er 3 woningen op.

Hoe kwam het perceel beschikbaar voor de Splinters? Door brand dus. In de zomer van 1907 verplaatste de heren Rutgers en Van Riessen hun Leidsche Cartonnagefabriek, Kantoorboekbinderij, Brocheer- en Staalboekinrichting “Hollandia” van de Boommarkt naar het Utrechtse Veer 12. En nog geen 2 jaar later - in de avond van 31 januari 1909 - brak er brand uit. Brandend papier fladderde over de daken van naastliggende panden, waaronder aan de Hogewoerd een voorloper van Museum Volkenkunde, dus er was wel even paniek. Maar gelukkig werden de omliggende panden gered. Maar de cartonnagefabriek zelf werd vrijwel geheel verwoest door het vuur. Na de brand heb ik niets meer kunnen vinden over deze fabriek “Hollandia”.


Het pakhuis met trapgevel is Hooigracht 5a en was de timmerwerkplaats van de firma G. Splinter en zonen. Rechts daarvan zie je Hooigracht 5, waar de familie Splinter woonde.

Opa Gerard had dus al flink meegebouwd aan het aangezicht van Leiden. Maar dat valt eigenlijk in het niet bij wat zijn zoon Jacob heeft betekend voor hoe de stad Leiden er nu uitziet. Jacob was niet alleen aannemer, maar ook architect. Hij heeft bijvoorbeeld samen met architect Jesse zo’n beetje de hele Kooi volgebouwd. Maar daarnaast werd hij Wethouder van Fabricage ( = openbare werken, van 1927 t/m 1939) en in die functie was hij betrokken bij aardig wat projecten die de stad flink veranderden. Ik noem - echt een kleine selectie - de renovatie van de buurt rond de huidige Druckerstraat en Grevenstraat, de bouw van de huidige, prachtige Grote Havenbrug, verbreding en asfaltering van de singels en, niet te vergeten, ook zette Jacob na de brand van 1929 de bouw van het nieuwe stadhuis in gang.


Matige krantenfoto van Jacob Splinter, de tweede generatie in het familiebedrijf G. Splinter & zonen. Maar daarnaast heeft Jacob vooral veel voor de stad Leiden betekend als wethouder van openbare werken.

De eerste steenlegger, Gerard Hermanus, werd de 3e generatie Splinters die in het familiebedrijf ging werken. Onder zijn leiding vierde de firma G. Splinter & zonen in 1949 zijn 75-jarig bestaan. Maar onder zijn leiding kwam het bedrijf in de daaropvolgende jaren ook in de problemen. Er is sprake van een faillissement, maar of dat ook echt het einde van het bedrijf betekende is mij eerlijk gezegd niet duidelijk. Misschien weet iemand daar meer over.
kaart