Gedenksteen voor de zeer geleerde hoogleraar Josephus Justus Scaliger (1540-1609) die van 1593 tot aan zijn dood in Leiden heeft gewoond .




GT_1227 Foto: B. Veldstra

De tekst op de steen bestaat uit zijn naam geschreven in het Arabische, Latijnse en Hebreeuwse schrift en zijn geboorte- en sterfjaar met daaronder de woorden:

IN DIT HUIS BEHEERSTE
ÉÉN MAN MEER TALEN DAN
WIE OOK IN EUROPA

Scaliger was degene die voor het eerst de oude Joodse, Egyptische, Babylonische en Perzische geschiedenis begon te voegen bij de klassieke geschiedenis. Tevens was hij een grondlegger van de tijdrekenkunde, naar voorbeeld van de Engelse monnik Beda.
Hij bracht het onderwijs in de klassieke filologie en Bijbelwetenschappen in Leiden op een hoog peil.
De uit Frankrijk afkomstige Scaliger, accepteerde in 1593 een aanbod om zich te verbinden aan de recent opgerichte Leidse Universiteit. Tegen het jaar 1600 was Scaliger een belangrijke docent geworden van de universiteit en stroomden vanuit heel Europa studenten en geleerden naar Leiden toe. Onder de leerlingen van Scaliger bevonden zich veelbelovende studenten zoals Daniel Heinsius en Hugo de Groot.
Zijn colleges gaf hij bij hem in huis aan werkgroepen die bestonden uit speciaal geselecteerde studenten. Van 1593 tot 1594 was dat in een huis midden in de Schoolsteeg.
Mogelijk al vanaf 1594, maar in ieder geval vanaf 1597, woonde Scaliger aan de Breestraat, in het huis dat thans nummer 111-113 is, tegenover het Stadhuis.
Scaliger werd gezien als één van de grootste geleerden van zijn tijd. Scaliger keerde nooit meer terug naar Frankrijk en overleed in Leiden op 21 januari 1609.

Na zijn dood liet Scaliger al zijn handschriften en boeken in oosterse talen na aan de Universiteitsbibliotheek.
Tot op de dag van vandaag vormt deze schenking de kern van de collectie.

Op vrijdagmiddag 20 januari 2012 om 16.00 uur werd aan het pand Breestraat 113 te Leiden een gedenksteen ter nagedachtenis aan Josephus Justus Scaliger (1540-1609) onthuld. De onthulling werd gedaan door professor Nicolette Mout, emeritus hoogleraar Algemene Geschiedenis aan de Universiteit Leiden, die ook een korte toespraak bij de plechtigheid hield.
De gedenksteen werd aangebracht aan de gevel van boekhandel Van Stockum aan de Breestraat 113, tegenover het Leidse stadhuis.


In 1940 werd een zomerzegel uitgegeven met de beeltenis van Scaliger erop. De ontwerper was Hubert Levigne en de zegel werd uitgegeven bij Joh. Enschedé en Zonen. In 1935 werden voor het eerst de zomerzegels uitgegeven. Ieder jaar werd een serie uitgegeven met toeslag voor Sociaal en Cultureel werk.
In de tweede helft van de jaren dertig en begin jaren 40 waren de zomerzegels een portrettengalerij van beroemde Nederlanders, waarschijnlijk om het nationaliteitsgevoel te benadrukken. In 1940, Van Gogh; Potgieter, letterkundige; Camper, geneeskundige; Jan Steen en Scaliger, één van de grondleggers van de moderne tijdrekenkunde.

De naam van Scaliger leeft voort in het in 2000 opgerichte Scaliger Instituut, dat zich inzet voor een beter gebruik van de Bijzondere Collecties van de Universiteitsbibliotheek Leiden in onderwijs en onderzoek.

De gedenksteen is vervaardigd door BamBam restauratiesteenhouwers te Leiden.

Naast de gevelsteen van Scaliger is kleine plaquette aangebracht met een tekst over de oorsprong van Breestraat 111 en 111A.

Opgesteld door de commissie Geveltekens van de HIstorische Vereniging Oud Leiden, zie verder colofon.