Erfgoed Leiden en omstreken

Info

Verhaal: Poortje van brouwerij 'De Clock'/ Dekenfabriek Zuurdeeg

  • Leiden
  • Geschiedenis 1601-1700
  • Geschiedenis 1701-1800
  • Gebouwen

Gevelteken Oude Singel 174-176,

..........
GT_1009


In de Neo-Renaissance gevel van de voormalige dekenfabriek 'De Blauwe Klok' is een poortje opgenomen uit 1652 dat afkomstig is van brouwerij 'De Clock'.
Het poortje bestaat uit een korfboog met daarboven een gedecoreerd fronton en eronder dubbele paneeldeuren.
In de korfboog zijn wit geschilderde stenen aangebracht in de vorm van diamantkoppen en de sluitsteen is gedecoreerd met een klok.



Boven de korfboog bevindt zich een gebogen fronton met een wit geschilderd boogveld met daarin een bel met de tekst " Anno 1652", plantmotieven, linten en ramskoppen.

Boven in de gevel is een tekst opgenomen die luidt: 1805. JAN ZUURDEEG EN ZOON. 1895.

...
GT_1718 Dekenfabriek Zuurdeeg
Foto de Sterke

Het eind 19e eeuwse complex is te zien op een foto uit 1910.

Op de plaats waar nu 'De Klokpoort' (straat) ligt, stond in de 17de eeuw een brouwerij genaamd 'De Clock'.
Na de stadsuitleg van 1611 verkocht het Leidse stadsbestuur aan Cornelis Rochusz. van der Houck twee lege erven, elk groot 24 vierkante roede (1 roede = 14,2 m²), gelegen aan de Oude Singel . Hij startte hier een majolica bakkerij.
Deze percelen kwamen in 1653 en 1659 in bezit van Abraham van de Kellenaer. Uit zijn akte van ondertrouw uit 1636 blijkt dat hij verver was van beroep. In een viertal weesrentebrieven van 19 december 1651 wordt hij echter brouwer genoemd; als onderpand voor zijn hypotheek worden “sijn twee huysen ende haren erven staende ende gelegen binnen deser stede Leyden opte Oude Chingel omtrent de Pellicaensbrugge, met de brouwerije daerannex ende alle ‘tgene in ende tot deselve brouwerije behoort ende de voorseyde hypotheque annex is” .
Bij verkoop van een losrente op 27 juni 1657 verbond hij hiervoor zijn “huys ende brouwerij genaemt de Clock, mitsgaders de twee huysen ten wedersijden daeraen verheelt, staende ende gelegen binnen deser stede op de Oude Cingel” .
Hier werd voor het eerst de naam van de brouwerij vermeld. De brouwerij schijnt formeel De Witte Clock te hebben geheten.
Uiteindelijk, na weer van eigenaar verwisseld te zijn, hield de brouwerij het hoofd niet boven water en werden de percelen en de boedel verkocht. Na enkele jaren werd de brouwerij omgebouwd tot ververij.
In 1805 richtte Jan Zuurdeeg een dekenfabriek op onder de naam 'De Blauwe Klok'.
Op 28 maart 1812 werden de percelen aan de Oude Singel, met gebouwen, voor 650 gulden aan hem verkocht en hij vestigde hier zijn fabriek in wollen dekens en duffels.
In 1877 brandde deze fabriek af, waarna het voormalig fabriekspand van Krantz op de Oude Singel werd aangekocht. In 1895 werden hier, naar ontwerp van W.F. van der Heijden, een nieuw kantoor en fabriek gebouwd.
In de gevel van het nieuwe kantoor werden stukken opgenomen van het poortje uit 1652 die afkomstig waren van het afgebrande pand.
In 1930 schonk het personeel van de fabriek een tegeltableau aan de directie ter gelegenheid van het 125 jarig bestaan van de fabriek. Het stelt voor de voorgevel van de wollendekenfabriek De Blauwe Klok van Zuurdeeg & Zoon met rondom in de randversiering onder andere links en rechts boven de portretten van fabriekseigenaar van vader op zoon: J. Zuurdeeg (1783-1857), P.J. Zuurdeeg (1810-1867) en onder J.B. Zuurdeeg (1838-1903) en F.C. Zuurdeeg (1873-).
De N.V. Fabriek van wollen dekens De Blauwe Klok v. h. Zuurdeeg aan de Oude Singel, zette 1 oktober 1933 haar bedrijf stil, na bijna 130 jaar bestaan te hebben. Het personeel van ruim vijftig personen werd ontslag aangezegd.
Het kantoor is in 1986 verbouwd tot appartementencomplex.

De panden die na de brand van 1877 op de oude locatie zijn gebouwd, zijn inmiddels weer afgebroken ten behoeve van de doorstroming van het verkeer, de aanleg van de noord-zuid verbinding als onderdeel van de zogenaamde cityring.

Ter herinnering aan deze fabriek is de nieuw ontstane straat Klokpoort genoemd. In verband met de aanleg van de cityring is de Pauwbrug iets naar het oosten verplaatst.

Bronnen:

http://www.zuurdeeg.net/histories/dekenfabriekZuurdeeg.php

Opgesteld door de commissie Geveltekens van de Historische Vereniging Oud Leiden, zie verder ons colofon.
kaart