.....
GT_1375

Het Brouchovenhofje werd in 1631 gesticht door Jacob van Brouchoven op verzoek van zijn zuster, de weduwe Anna van Baersdorp van Brouchoven, aan de Papengracht vlak naast het Sionshofje van Van Zwieten.
Dat hofje werd in 1668 verplaatst naar de Sionsteeg.

Boven de ingang, onder het venster op de eerste verdieping, zijn de initialen te zien van de stichters van het hof met daartussen de datum van eerste bewoning in Romeinse cijfers:

I V B M D C X L A V B

In het fronton is het familiewapen van Van Brouchoven afgebeeld, gevat in een krans van florale motieven. Vanaf de kroonlijst hangen festoenen naar beneden waarvan de middelste worden bijeengehouden door een engelenkopje.
Aan weerszijden van het venster op de eerste verdieping zijn rechthoekige, staande panelen te zien waarop trofeeën van vruchten zijn afgebeeld. Daaronder aan beide zijden een kleiner paneel met een bloemmotief.
De initialen van de stichters zijn te zien boven de ingang.
De voorgevel van het Van Brouchovenhof is uiterst harmonieus, met een fraai gedecoreerd middendeel van Bentheimer zandsteen, en lagere, sobere zijvleugels van baksteen. Visueel wordt er door de blinde nissen verband gelegd tussen de diverse onderdelen.

Het ontwerp voor het hof werd gemaakt door stadsarchitect Arent van ’s-Gravensande.
Veel later dan de stichtingsdatum, 1631, konden de eerste bewoners de huisjes betrekken. Dat gebeurde in 1640.
Het hof bestond uit zestien huisjes die bestemd waren voor gereformeerde ouderen. Familieleden van de stichter hadden hierbij voorrang.
De huisjes waren oorspronkelijk één bouwlaag hoog; aan het einde van de 18e eeuw werd een tweede bouwlaag toegevoegd.
Boven de poort is de regentenkamer, waarin de portretten kwamen te hangen van Van Brouchoven, zijn zuster en zijn echtgenote Emerantia Banning. De portretten zijn gemaakt door Jan Anthonisz. van Ravesteyn in 1626.
De vrouw van Jacob, Emerantia, stichtte in navolging van haar echtgenoot in 1641 het Klein Sionshofje voor vrouwen die na het overlijden van hun man uit het Groot Sionshofje werden verbannen.
In 1892 werden de portretten voor de veiligheid vervangen door kopieën en verhuisden de originelen naar de Lakenhal.
Het Van Brouchovenhofje is het eerste hofje waarin de regentenkamer op de verdieping en de toegangspoort aan de straat zijn geïntegreerd tot een representatief geheel. Deze stijl zou navolging krijgen in de hele Republiek der Verenigde Nederlanden.

Door een hofje te stichten, voorkwamen kinderloze rijken dat hun kapitaal versnipperd raakte. Bovendien kreeg de nalatenschap een bestemming waar de naam van de stichter eeuwenlang aan verbonden werd. Dit is Jacob goed gelukt. In Leiden is hij beter bekend als de stichter van het Van Brouchovenhof dan als de steile, calvinistische burgemeester die hij ook is geweest. Nadat in 1618 in Leiden de contraremonstranten aan de macht waren gekomen, gold hij als een onbarmhartig vervolger van de remonstranten. Hij was ook een van de rechters die landsadvocaat Johan van Oldenbarnevelt ter dood veroordeelden.
Toen Jacob in 1642 overleed, kwam het bestuur van het hofje in handen van het stadsbestuur van Leiden. De huren werden bijzonder laag gehouden maar daardoor was er geen geld beschikbaar voor goed onderhoud.


GT_1683 Foto Ben Veldstra

In de jaren zeventig van de vorige eeuw kregen de hofjes nieuwe aandacht en werden plannen gemaakt voor renovatie. Het beheer van het Brouchovenhof en enige andere hofjes ging toen over op de Stichting tot Exploitatie van Bejaardencentra in Leiden (SEB). De SEB zorgde ervoor dat het hofje in 1984 volledig werd gerenoveerd maar dat leidde tevens tot huurverhogingen. Toen bleek dat de ouderen weinig belangstelling hadden om in het hofje te wonen is het opengesteld voor de huisvesting van mensen van alle leeftijden.

Bronnen:

Leidsch Dagblad 21 januari 1984, pagina 3.
Website members.chello.

Dit verhaal is opgesteld door de commissie Geveltekens van de Historische Vereniging Oud Leiden. Voor meer informatie of contact met de commissie raadpleeg ons colofon.
Eventuele aanvullingen voor dit verhaal kunt u sturen naar geveltekens@oudleiden.nl