Verhaal: Wandeling vanaf Molen de Valk
- Leiden
- Gebouwen
Geveltekenwandeling vanaf Molen de Valk Conceptvorming
En salicht Leyden
Museum Boerhaave
Stadsbrandspuiten
Marepoort
De Vergulde Houhamer
Lakenhal
Woudendorpshofje
In het beloofde Lant
Blauwpoortsbrug
Gebouw Nederlandse Bank
Gedenksteen Gerrit Dou
Boommarkt telefooncentrale
Nieuwbouw Postkantoor
En salicht Leyden, Vrouwenkerkhof.
GT_1070
Deze steen is afkomstig van de gevel het stadhuis van Leiden welke tijdens een grote brand in 1929 grotendeels werd verwoest. In 1982-83, tijdens de restauratie van de muren van de ruïne van de Vrouwenkerk op het Vrouwenkerkhof, werd de steen, in het oostelijke gedeelte van de muren, herplaatst.
Lees hier het verhaal.
Museum Boerhaave.
......
GT_1039
Boven de entree van het Museum Boerhaave bevindt zich een groot wapenschild met de Leidse Sleutels.
Het onderkomen van het museum is het voormalige Sint Caeciliaklooster, het latere Sint Caeciliagasthuis. Het Caeciliaklooster was een vrouwenklooster uit de orde van St. Augustinus en werd in 1414 gesticht in de stadswijk De Camp. Het klooster werd gewijd aan de Heilige Caecilia, een Romeinse martelares uit het begin van de derde eeuw. Zij vond tijdens haar leven toost in muziek en werd dan ook de beschermheilige van muziek, zangers en degenen die de muziekinstrumenten vervaardigden.
Lees hier het verhaal.
Stadts Brant Spueyten
....... 
GT_1041
Deze gevelsteen gaf aan dat in dit zogenaamde brandspuithuisje uit 1675, materiaal werd bewaard dat diende om branden in die buurt te bestrijden.
De brandspuithuisjes in de binnenstad van Leiden waren onderdeel van een systeem van brandbestrijding dat, tot de instelling van de centrale brandweerorganisatie, was gebaseerd op de verantwoordelijkheid voor de brandbestrijding bij de afzonderlijke wijken.
De daarvoor benodigde hulpmiddelen, zoals de brandspuiten, emmers, ladders en haken, waren in elke buurt opgeborgen in een brandspuithuisje. Veel van die huisjes zijn gesloopt nadat ze niet meer nodig waren. Enkele hebben een andere bestemming gekregen en bestaan daarom nog. Lees hier het verhaal.
De Koekop, Lange Mare 62.
GT_1101
De eerste eigenaar van het pand was Abraham van Buren, die hier tot circa 1830 zijn schoenmakerij en leerhandel had gevestigd. Vandaar dat de leverancier van leer, de koe, werd geëerd met een afbeelding aan het pand.
In deze buurt waren meerdere leerhandels en looierijen gevestigd, getuige daarvan is ook de koeienkop aan de overkant van de firma Colla. Lees het verhaal hier.
Na Van Buren kwam er een handel in oliën en vetten, zoals lijnolie, raapolie en slaolie, in het pand, van de familie Couvee. Lees hier het verhaal.
De Ossenkop, Lange Mare 51
... 
GT_1035
Het is een pand met gevel met rechte kroonlijst. Boven in de gevel een gevelsteen van een koeienkop in hoog reliëf. De kop is gevat in een ovaal medaillon zodat het lijkt alsof ze haar kop door een juk steekt. De steen is in zwart en wit geverfd, die riem om de nek van de koe is bruin.
Lees hier het verhaal.
Lange Mare 50
GT_1071 Foto Ben Veldstra
De lijstgevel van het pand dateert uit de tweede helft van de 18e eeuw, het pand zelf is ouder. Onder de daklijst bevindt zich een gevelsteen met het wapen van Leiden omgeven door lauriertakken die samengebonden zijn met een lint. Op een oude prent uit ca. 1675, is te zien dat het pand voor de 18e eeuw een trapgevel had, waarschijnlijk zonder gevelsteen.
Lees hier het verhaal.
Dit is in de oude Marepoort, Oude Vest.
....
GT_1047
De gevelsteen geeft een beeld van hoe het oude gebouw er aan de stadszijde uit moet hebben gezien. De gevel is opgetrokken uit lagen bak- en natuursteen die elkaar afwisselen, zogenaamde speklagen. Dit is een kenmerk van de Hollandse Renaissance, zoals ook de opmerkelijke gevelbekroningen dat zijn. De Vleeshal in Haarlem heeft veel overeenkomsten met het poortgebouw zoals het hier afgebeeld is.Aan weerszijden van de poort staat in het beeldvlak: ANNO 1615. In de bovenrand van het kader staat: DIT IS INDE OUDE MARENPOORT lees verder:
Lees hier het verhaal.
De Gecroonden Houhamer
Oude Singel 72.
....
GT_1258
Dit rond 1615 gebouwde huis wordt wel toegeschreven aan stadsmetselaar Hendrik Cornelisz van Bilderbeeck. Het is uitgevoerd met een kleine trapgevel, maskerstenen en cartouches (gerestaureerd 1888). Hardstenen stoep met palen en empire ijzeren hek. Boven de deur en de beide benedenvensters drie cartouches, waarvan de middelste een bikhamer vertoont en de andere een opschrift dragen.
Op de linker steen: DIT IS DEN VERGULDEN
Op de rechter steen: EN GHECROONDEN HOUHAMER
Deze cartouches wisselen af met maskerstenen, die Mars, Venus, Ceres en Bacchus voorstellen. Lees hier het verhaal.
Plaquette Bijleveld Oude Singel 68
GT_1266 Foto Albert Molmans
Plaquette met het familiewapen van de familie Bijleveld, daaronder de volgende tekst; Ter herinnering aan de Gouverneurs van de Lakenhal en Kolonel-commandanten van de Leidse Schutterij
Jacob Bijleveld (1716-1796) en mr. Jacob Bijleveld (1761-1814) die in dit huis Oude Singel 68 woonden Aan de stad Leiden opgedragen door de
Familiestichting Bijleveld/Bilefeldt 12 juni 2010 Lees: hier het verhaal.
Lakenhal. Oude Singel 28-32
GT_1601
Beeldhouwwerk boven de entree van de Lakenhal. Het toont een volmolen die meestal door waterkracht aangedreven werd en gebruikt werd om geweven wollen stof te vervilten. Dit zogenaamde “vollen” was een nabewerking waardoor de kwaliteit van het laken sterk verbeterde. Boven het poortje met de rondboog, van nr. 30, bevindt zich een gevelsteen met het wapen van Leiden en het jaartal 1660.
Lees hier het verhaal.
Het Van Woudendorpshofje, Nieuwe Beestenmarkt 3.
GT_1040
Het Van Woudendorphofje werd in 1645 gesticht en stond in de Brandewijnsteeg, nu Vrouwekerkkoorstraat. In 1955 werd het wegens bouwvalligheid afgebroken.
Lees hier het verhaal.
In het lant van beloften, Nieuwe Beestenmarkt.
GT_1044
De gevelsteen is aangebracht in de zijgevel van het hoekpand Beestenmarkt/Nieuwe Beestenmarkt, voorstellende de 'Verspieders van Kanaän'.Onderschrift: INT * LAT * VAN BELOFTEN - IN DE * NIEVESTADT Datering: kort na 1611, toen hier stadsuitbreiding plaatsvond. zie verder ons verhaal. Lees:
hier het verhaal.
Jan Klaassen en Katrijn, Turfmarkt 4
GT_1067
....
foto's W. Devilee
Brugwachtershuisje Blauwpoortsbrug.
.......
GT_1219
In het brugwachtershuisje van de Blauwpoortsbrug is een gevelsteen ingemetseld die herinnert aan de Blauwe Poort die in 1734 afgebroken werd.
Deze poort die in 1602 gebouwd werd, dankte zijn naam aan de blauwe Namense steen waaruit hij was opgetrokken.
De poort stond aan het begin van de Haarlemmerstraat en verving in die tijd de oude Lopsenpoort.
Lees hier het verhaal.
Voormalig bankgebouw van de Nederlandsche Bank
GT_1105 Kort Rapenburg 1
Dit gebouw is ontworpen door J.A.G. van der Steur en J.J.P. Oud voor de Nederlandse Bank. Het werd in 1918 in gebruik genomen.
De voorgevel van het gebouw heeft de stilistische kenmerken van de Neo-Barokke 'Um 1800 stijl', een traditionalistische, vroeg-twintigste eeuwse architectuurstijl die met name werd toegepast bij de bouw van banken.
Details aan de voorgevel en interieur verwijzen naar de functie van het gebouw en de stichters van de bank, koning Willem I en zijn eerste echtgenote, koningin Wilhelmina van Pruisen. Lees hier het verhaal.
Gedenksteen Gerrit Dou. Kort Rapenburg 12.
GT_1254
Gerrit Dou (Leiden 1613- Leiden 1675), schilder van voornamelijk genrevoorstellingen. Hij werd in 1628 de eerste leerling van Rembrandt, wiens moeder hij later schilderde. Nadat Rembrandt naar Amsterdam was vertrokken begon Dou zijn eigen stijl te ontwikkelen waarbij hij aan huiselijke taferelen ( vaak door een stenen boogvenster gezien) de voorkeur gaf. Hij behoort net als zijn vele navolgers tot de groep van de zgn. Leidse fijnschilders. Lees hier het verhaal.
Rijkstelefooncentrale. Boommarkt 5a.
... 
GT_1007
Het lokale telefoonnet werd in Leiden geautomatiseerd op 4 juli 1939.
Om die reden werd op het adres Boommarkt 5a in de jaren 1937-1939 een geheel nieuw telefoongebouw opgetrokken.
Het telefoongebouw is al geruime tijd niet meer als zodanig in gebruik.
Lees hier het verhaal.
Dit verhaal is opgesteld door de commissie Geveltekens van de Historische Vereniging Oud Leiden. Voor meer informatie zie ons colofon.
Museum Boerhaave
Stadsbrandspuiten
Marepoort
De Vergulde Houhamer
Lakenhal
Woudendorpshofje
In het beloofde Lant
Blauwpoortsbrug
Gebouw Nederlandse Bank
Gedenksteen Gerrit Dou
Boommarkt telefooncentrale
Nieuwbouw Postkantoor
En salicht Leyden, Vrouwenkerkhof.
GT_1070
Deze steen is afkomstig van de gevel het stadhuis van Leiden welke tijdens een grote brand in 1929 grotendeels werd verwoest. In 1982-83, tijdens de restauratie van de muren van de ruïne van de Vrouwenkerk op het Vrouwenkerkhof, werd de steen, in het oostelijke gedeelte van de muren, herplaatst.
Lees hier het verhaal.
Museum Boerhaave.
GT_1039
Boven de entree van het Museum Boerhaave bevindt zich een groot wapenschild met de Leidse Sleutels.
Het onderkomen van het museum is het voormalige Sint Caeciliaklooster, het latere Sint Caeciliagasthuis. Het Caeciliaklooster was een vrouwenklooster uit de orde van St. Augustinus en werd in 1414 gesticht in de stadswijk De Camp. Het klooster werd gewijd aan de Heilige Caecilia, een Romeinse martelares uit het begin van de derde eeuw. Zij vond tijdens haar leven toost in muziek en werd dan ook de beschermheilige van muziek, zangers en degenen die de muziekinstrumenten vervaardigden.
Lees hier het verhaal.
Stadts Brant Spueyten
GT_1041
Deze gevelsteen gaf aan dat in dit zogenaamde brandspuithuisje uit 1675, materiaal werd bewaard dat diende om branden in die buurt te bestrijden.
De brandspuithuisjes in de binnenstad van Leiden waren onderdeel van een systeem van brandbestrijding dat, tot de instelling van de centrale brandweerorganisatie, was gebaseerd op de verantwoordelijkheid voor de brandbestrijding bij de afzonderlijke wijken.
De daarvoor benodigde hulpmiddelen, zoals de brandspuiten, emmers, ladders en haken, waren in elke buurt opgeborgen in een brandspuithuisje. Veel van die huisjes zijn gesloopt nadat ze niet meer nodig waren. Enkele hebben een andere bestemming gekregen en bestaan daarom nog. Lees hier het verhaal.
De Koekop, Lange Mare 62.
GT_1101
De eerste eigenaar van het pand was Abraham van Buren, die hier tot circa 1830 zijn schoenmakerij en leerhandel had gevestigd. Vandaar dat de leverancier van leer, de koe, werd geëerd met een afbeelding aan het pand.
In deze buurt waren meerdere leerhandels en looierijen gevestigd, getuige daarvan is ook de koeienkop aan de overkant van de firma Colla. Lees het verhaal hier.
Na Van Buren kwam er een handel in oliën en vetten, zoals lijnolie, raapolie en slaolie, in het pand, van de familie Couvee. Lees hier het verhaal.
De Ossenkop, Lange Mare 51
GT_1035
Het is een pand met gevel met rechte kroonlijst. Boven in de gevel een gevelsteen van een koeienkop in hoog reliëf. De kop is gevat in een ovaal medaillon zodat het lijkt alsof ze haar kop door een juk steekt. De steen is in zwart en wit geverfd, die riem om de nek van de koe is bruin.
Lees hier het verhaal.
Lange Mare 50
GT_1071 Foto Ben Veldstra
De lijstgevel van het pand dateert uit de tweede helft van de 18e eeuw, het pand zelf is ouder. Onder de daklijst bevindt zich een gevelsteen met het wapen van Leiden omgeven door lauriertakken die samengebonden zijn met een lint. Op een oude prent uit ca. 1675, is te zien dat het pand voor de 18e eeuw een trapgevel had, waarschijnlijk zonder gevelsteen.
Lees hier het verhaal.
Dit is in de oude Marepoort, Oude Vest.
GT_1047
De gevelsteen geeft een beeld van hoe het oude gebouw er aan de stadszijde uit moet hebben gezien. De gevel is opgetrokken uit lagen bak- en natuursteen die elkaar afwisselen, zogenaamde speklagen. Dit is een kenmerk van de Hollandse Renaissance, zoals ook de opmerkelijke gevelbekroningen dat zijn. De Vleeshal in Haarlem heeft veel overeenkomsten met het poortgebouw zoals het hier afgebeeld is.Aan weerszijden van de poort staat in het beeldvlak: ANNO 1615. In de bovenrand van het kader staat: DIT IS INDE OUDE MARENPOORT lees verder:
Lees hier het verhaal.
De Gecroonden Houhamer
Oude Singel 72.
GT_1258
Dit rond 1615 gebouwde huis wordt wel toegeschreven aan stadsmetselaar Hendrik Cornelisz van Bilderbeeck. Het is uitgevoerd met een kleine trapgevel, maskerstenen en cartouches (gerestaureerd 1888). Hardstenen stoep met palen en empire ijzeren hek. Boven de deur en de beide benedenvensters drie cartouches, waarvan de middelste een bikhamer vertoont en de andere een opschrift dragen.
Op de linker steen: DIT IS DEN VERGULDEN
Op de rechter steen: EN GHECROONDEN HOUHAMER
Deze cartouches wisselen af met maskerstenen, die Mars, Venus, Ceres en Bacchus voorstellen. Lees hier het verhaal.
Plaquette Bijleveld Oude Singel 68
GT_1266 Foto Albert Molmans
Plaquette met het familiewapen van de familie Bijleveld, daaronder de volgende tekst; Ter herinnering aan de Gouverneurs van de Lakenhal en Kolonel-commandanten van de Leidse Schutterij
Jacob Bijleveld (1716-1796) en mr. Jacob Bijleveld (1761-1814) die in dit huis Oude Singel 68 woonden Aan de stad Leiden opgedragen door de
Familiestichting Bijleveld/Bilefeldt 12 juni 2010 Lees: hier het verhaal.
Lakenhal. Oude Singel 28-32
GT_1601
Beeldhouwwerk boven de entree van de Lakenhal. Het toont een volmolen die meestal door waterkracht aangedreven werd en gebruikt werd om geweven wollen stof te vervilten. Dit zogenaamde “vollen” was een nabewerking waardoor de kwaliteit van het laken sterk verbeterde. Boven het poortje met de rondboog, van nr. 30, bevindt zich een gevelsteen met het wapen van Leiden en het jaartal 1660.
Lees hier het verhaal.
Het Van Woudendorpshofje, Nieuwe Beestenmarkt 3.
GT_1040
Het Van Woudendorphofje werd in 1645 gesticht en stond in de Brandewijnsteeg, nu Vrouwekerkkoorstraat. In 1955 werd het wegens bouwvalligheid afgebroken.
Lees hier het verhaal.
In het lant van beloften, Nieuwe Beestenmarkt.
GT_1044
De gevelsteen is aangebracht in de zijgevel van het hoekpand Beestenmarkt/Nieuwe Beestenmarkt, voorstellende de 'Verspieders van Kanaän'.Onderschrift: INT * LAT * VAN BELOFTEN - IN DE * NIEVESTADT Datering: kort na 1611, toen hier stadsuitbreiding plaatsvond. zie verder ons verhaal. Lees:
hier het verhaal.
Jan Klaassen en Katrijn, Turfmarkt 4
GT_1067
foto's W. Devilee
Brugwachtershuisje Blauwpoortsbrug.
GT_1219
In het brugwachtershuisje van de Blauwpoortsbrug is een gevelsteen ingemetseld die herinnert aan de Blauwe Poort die in 1734 afgebroken werd.
Deze poort die in 1602 gebouwd werd, dankte zijn naam aan de blauwe Namense steen waaruit hij was opgetrokken.
De poort stond aan het begin van de Haarlemmerstraat en verving in die tijd de oude Lopsenpoort.
Lees hier het verhaal.
Voormalig bankgebouw van de Nederlandsche Bank
GT_1105 Kort Rapenburg 1
Dit gebouw is ontworpen door J.A.G. van der Steur en J.J.P. Oud voor de Nederlandse Bank. Het werd in 1918 in gebruik genomen.
De voorgevel van het gebouw heeft de stilistische kenmerken van de Neo-Barokke 'Um 1800 stijl', een traditionalistische, vroeg-twintigste eeuwse architectuurstijl die met name werd toegepast bij de bouw van banken.
Details aan de voorgevel en interieur verwijzen naar de functie van het gebouw en de stichters van de bank, koning Willem I en zijn eerste echtgenote, koningin Wilhelmina van Pruisen. Lees hier het verhaal.
Gedenksteen Gerrit Dou. Kort Rapenburg 12.
GT_1254
Gerrit Dou (Leiden 1613- Leiden 1675), schilder van voornamelijk genrevoorstellingen. Hij werd in 1628 de eerste leerling van Rembrandt, wiens moeder hij later schilderde. Nadat Rembrandt naar Amsterdam was vertrokken begon Dou zijn eigen stijl te ontwikkelen waarbij hij aan huiselijke taferelen ( vaak door een stenen boogvenster gezien) de voorkeur gaf. Hij behoort net als zijn vele navolgers tot de groep van de zgn. Leidse fijnschilders. Lees hier het verhaal.
Rijkstelefooncentrale. Boommarkt 5a.
GT_1007
Het lokale telefoonnet werd in Leiden geautomatiseerd op 4 juli 1939.
Om die reden werd op het adres Boommarkt 5a in de jaren 1937-1939 een geheel nieuw telefoongebouw opgetrokken.
Het telefoongebouw is al geruime tijd niet meer als zodanig in gebruik.
Lees hier het verhaal.
Dit verhaal is opgesteld door de commissie Geveltekens van de Historische Vereniging Oud Leiden. Voor meer informatie zie ons colofon.