Erfgoed Leiden en omstreken

Info

Verhaal: Bibliotheca Thysiana

  • Leiden
  • Geschiedenis 1601-1700
  • Gebouwen

Wapen tegen de gevel van het gebouw

Rapenburg 25


GT_1291 foto kerninventarisatie

Dit verhaal vertelt in het kort hoe de welgestelde jongeman Johannes Thysius een bijzondere interesse voor boeken ontwikkelde, en het verzamelen ervan tot zijn levenswerk heeft gemaakt. Thysius werd in 1622 geboren als de zoon van een rijke koopman uit Amsterdam, maar verhuisde al vroeg in zijn jeugd naar Leiden. Daar ging hij wonen bij zijn oom die hoogleraar Oosterse talen was aan de Leidse universiteit. Die zorgde ervoor dat Thysius een opleiding kreeg aan de Latijnse school, en een studie rechten ging volgen. Zijn opvoeding werd afgesloten met een buitenlandse educatiereis, een “Grand Tour”, geheel volgens het gebruik destijds in voorname kringen. Na zijn terugkeer mocht van Thysius verwacht worden dat hij een functie zou gaan vervullen die paste bij zijn stand, als jurist of bestuurder, maar dat deed hij niet. Johannes Thysius bleef rentenier, en begon op grote schaal boeken te verzamelen. In de kringen van geleerden waarmee hij dankzij zijn opvoeder vertrouwd was geraakt, was dat niet ongebruikelijk. Maar deze 'geleerden-bibliotheken' bleven na de dood van hun eigenaars niet behouden: de inhoud werd verkocht en raakte verspreid. Misschien is het vooruitzicht dat met zijn geliefde collectie na zijn dood hetzelfde zou gebeuren reden geweest voor Thysius om een radicale beslissing te nemen. Kort voordat hij in 1653 op 31-jarige leeftijd overleed, liet hij in zijn testament opnemen dat zijn er van zijn geld een bibliotheek gebouwd moest worden, waarin zijn boeken ‘tot publijcque dienst der studie’ beschikbaar moesten worden gesteld.


GT_1291 foto Stiel

Twee jaar later hadden de erfgenamen de plannen ten uitvoer gebracht. Naar ontwerp van de stadsarchitect Arent van ’s-Gravesande verrees een bibliotheek aan het Rapenburg in Leiden in Hollands classicistische stijl, die kort daarna werd geopend voor publiek. Wel een select publiek, want de boekencollectie bestaat voornamelijk uit wetenschappelijke boeken. Alle mogelijke onderwerpen zijn er vertegenwoordigd, waaronder theologie, rechten, geneeskunde, biologie, geschiedenis, filosofie, wiskunde en sterrenkunde. Daaronder bevinden zich edities van geschriften uit de klassieke oudheid, maar ook beschrijvingen van nieuwe ontdekkingen, experimenten en wereldreizen.
Veel Leidenaars kennen het pand aan het Rapenburg, maar hebben geen idee wie of wat er in het gebouw huist. Bijzonder is het dat dit het eerste gebouw in Nederland is, dat vanaf de tekentafel was bedoeld als bibliotheek. Het gebouw is thans eigendom van de Vereniging Hendrick de Keyser, en de stichting Bibliotheca Thysiana waakt over het boekenbestand.

Bron: Excursiecommissie HVOL 2017

Auteur: J. Hartstra

Dit verhaal is opgesteld door decommissie Geveltekens van de Historische Vereniging Oud Leiden. Voor meer informatie of contact met de commissie zie ons colofon.
kaart