Voor een algemene inleiding op snijramen en Bovenlichten; lees introductie

Als er eenvoudige (gladde) roeden zijn toepast, hoeft er geen speciale houtsnijder meer aan te pas te komen. We zien deze vorm deels in de 2e helft 19e eeuw, deels in begin 20e eeuw.

=========================================================


. . .
GT_1851 - foto B. Veldstra
Rapenburg 22

=======================================================


. . .
GT_1852 - foto B. Veldstra
Rapenburg 31

===========================================================


. . .
GT_1867 - foto B. Veldstra
Rapenburg 64
De 19e eeuwse deuromlijsting is boeiender dan de simpele ruit in het bovenlicht. Dikke in de lengte geprofileerde roeden vormen de ruit. Ooit was de ruit een teken dat vruchtbaarheid moest beschermen.

===========================================================


. . .
GT_1868 - foto B. Veldstra
Rapenburg 71
Ruitteken van simpele dikke roeden. Vergelijk Rapenburg 47 en 77

===========================================================


. . .
GT_1869 - foto B. Veldstra
Rapenburg 77
Vergelijkbaar aan Rapenburg 71, maar nu met een cirkel (krans) van redelijk dikke roeden in het midden.

===========================================================


. . .
GT_1877 - foto B. Veldstra
Rapenburg 124
Hoe verklaren we de populariteit van de ruit? Hier voorbeeld uit de 20e eeuw.

===========================================================


. . .
GT_1967 - foto B. Veldstra
Noordeinde 26
Een ruitverdeling zoals in Rapenburg 101 en 123. Datering moet nog onderzocht.

===========================================================

GT_2038 - foto Kompier, detailfoto volgt
Herengracht 66

==========================================================
. . .
GT_2087 - foto D. Kompier
Groensteeg 21

=========================================================

GT_2085 - foto D. Kompier
Groenesteeg 16

========================================================


. . .
GT_1870 - foto B. Veldstra
Rapenburg 86
De ingedeukte ruit. Hier van behoorlijk dunne roeden.

===========================================================


. . .
GT_1875 - foto B. Veldstra
Rapenburg 120
Mogelijk heeft dezelfde handwerksman , die het ornament van pand Rapenburg 119 heeft gemaakt, ook deze gemaakt. Hier met cirkel en ingedeukte ruit.

===========================================================


. . .
GT_1860 - foto B. Veldstra
Rapenburg 47
Halverwege de 19e eeuw zakt de markt voor het houtsnijden flink in. Burgers kiezen massaal voor gietijzer. De levensboompjes worden populair. En als ze nog iets in hout laten doen, krijg je zoiets simpels wat de plaatselijke timmerman kan maken. Dit zie je nog tot ver in de 20e eeuw.

===========================================================


. . .
GT_1855 - foto B. Veldstra
Rapenburg 37
De ruit was in voorchristelijke tijd een vruchtbaarheidsteken. Het stamt af van de ING-rune. In de late Middeleeuwen was nog iets van die betekenis bekend. We zien het teken terug in bovenlichten, maar dan puur als versiering.
In het 1e kwart van de 19e eeuw had je al veelvuldig de ingedeukte ruit. Deze rechte ruit herinnert daar nog aan en is van na 1850.

=========================================================


. . .
GT_1859 - foto B. Veldstra
Rapenburg 123
Vergelijk Rapenburg 101. Ook dit venster kreeg door verticale en horizontale roeden een aantal kleine compartimenten, waarbinnen we de ornamentele figuur dan aantreffen. Hier is dat een maalkruis.

=========================================================


. . .
GT_1815 - foto B. Veldstra
Steenschuur 11
Ingedeukte ruit van zeer smalle roeden.

===========================================================


. . .
GT_1879 - foto B. Veldstra
Scheepmakerssteeg 8
Halfcirkelvormig bovenlicht met 2 spijlen.

===========================================================
Dit verhaal is opgesteld door de commissie Geveltekens van de Historische Vereniging Oud Leiden. Uw vragen en aanvullingen worden doorgestuurd naar de auteur; dhr. B. Veldstra.
Voor meer informatie of contact raadpleeg ons colofon.