..............
GT_1146

Gevelsteen met daarop afgebeeld een liggend schaap in een cartouche.

In de gevel naast Vestestraat 2, voorheen deel uitmakende van J.C. Zaalberg & Zoon, Kon. Ned. Fabriek van Wollen Dekens te Leiden, werd in juni 1948 een gevelsteen aangebracht.
Deze steen met de voorstelling van een liggend schaap werd geplaatst op initiatief van de directeur van de fabriek, W. Schrandt, en was door hem gekocht bij de firma Pander in Den Haag. De gevelsteen zou afkomstig zijn uit een gevel aan het Rapenburg.
Het schaap werd als symbool gebruikt bij de reclames voor de wollen deken fabriek.

De in 1731 geboren Jonathan Zaalberg stichtte omstreeks 1770 een
lakenfabriek in een pakhuis aan de Nieuwe Rijn. Zijn zoon Johannes
Cornelis (1765-1849) nam die lakenfabriek omstreeks 1800 van hem over.
In het begin van de negentiende eeuw leidde de lakennijverheid een kwijnend bestaan, zodat Johannes Cornelis besloot om de bakens iets te verzetten.
Het verhaal van Zaalbergs wollendekenfabriek begon in feite op 1 januari
1814 toen Johannes Cornelis russen de Herengracht en de Vestestraat een fabriek opende om zich voortaan toe te leggen op de fabricage van wollen
dekens en aanverwante artikelen als tocht- en zeeduffel en wollen garens. In 1814 nam hij meteen zijn nog jonge zoon Johannes Cornelis (of Jan Cornelis) (1797-1879) in het bedrijf op. Zo werd het de firma J.C. Zaalberg & Zoon.
De eerste dekenfabrikant, Johannes Cornelis, besteedde aanvankelijk nog een deel van de productiewerkzaamheden uit aan mensen die thuis werkten, vooral aan wevers. Dat veranderde omstreeks 1830 toen stoom zijn intrede in het bedrijf deed.
Het ging goed met de zaak, het fabricaat verbeterde en de dekens werden op tentoonstellingen in binnen- en buitenland wel "24 maal met hoogste onderscheiding bekroond en kregen een wereldvermaardheid. Maar ook voor de opvatting harer taak als werkgeefster werd de firma herhaaldelijk lof toegebracht."

Zaalberg leverde meermalen op directe bestelling van Koning Willem III en op verzoek van Koningin Emma zeer fijne dekentjes met de koninklijke kroon voor het wiegje van Prinses Wilhelmina.

Uit Leids Jaarboekje 1950:

"In de gevel van een nieuwe rijwielbergplaats aan de Vestestraat, ten behoeve van de N.V. Kon. Ned. fabriek van wollen dekens v/h J. C. ZAALBERG & ZN, werd in Juni 1948 een barokke gevelsteen met de afbeelding van een liggend schaap aangebracht. Bedoelde gevelsteen is enkele jaren geleden door de heer W. SCHRANDT te ‘s-Gravenhage bij de fa. PANDER aangekocht."

Bronnen:
Jaarboek Dirk Van Eck 2003 pag. 63 e.v.


Opgesteld door de commissie Geveltekens van de Historische Vereniging Oud Leiden, zie verder ons colofon.