GT_1138 Ferdi de Gier

. .
GT_1165 foto Ferdi de Gier
De tekst op de gevel van het pand; BOEKHANDEL EN DRUKKERIJ E.J. BRILL, is aangebracht in 1883, toen de firma verhuisde van het Rapenburg naar de Oude Rijn. Sinds deze verhuizing is er weinig veranderd aan de gevel behalve het aanbrengen van een dubbele toegangsdeur en de firmanaam.


Foto W. Devilee

Brill verhuisde naar de vleugel van het Heilige Geest Weeshuis, aan de Oude Rijn 33a, die in 1774 opgetrokken was. Deze vleugel maakte onderdeel uit van het gebouwencomplex dat samen het Heilige Geest of Arme Kinderen Weeshuis vormde.
De eerste steen voor de bouw van de vleugel aan de Oude Rijn werd op 19 mei 1774 gelegd en in 1776 werd het complex voltooid.
In 1882 werd de meisjesvleugel verhuurd aan de Drukkerij van de firma E.J. Brill en een jaar later verhuisde de gehele firma naar dit pand.
Alleen het poortje dat toegang gaf tot de meisjesafdeling van het weeshuis staat er nog.
De laatste kinderen verlieten het Weeshuis aan de Hooglandse Kerkgracht in 1961. Zij vertrokken naar de Lijsterhof aan de Rijnsburgerweg. Het verhaal van deze poort kunt u hier lezen.

De boekhandel/uitgeverij die bekend staat als 'Brill' werd opgericht in 1683 door Jordaan Luchtmans aan het Rapenburg 69, in Leiden. Hij specialiseerde zich in het uitgeven en verkopen van taalkundige en theologische boeken. Het bedrijf bleef tot 1848 in bezit van zijn nakomelingen. Evert Jan Brill, zoon van de laatste bedrijfsleider onder de familie Luchtmans, nam in 1848 het bedrijf over toen er niemand van de familie meer beschikbaar was.
In 1871 werd het bedrijf overgenomen door Adriaan van Oordt en Frans de Stoppelaar; zij breidden de activiteiten van het bedrijf uit met Japanse en Chinese uitgaven. Zo rond 1880 werd de behuizing te klein en ging men in 1882 een gedeelte van het Heilige Geest Weeshuis aan de Oude Rijn huren.
In 1883 betrok boekhandel en drukkerij E.J. Brill het gehele uit 1774 daterende pand.
De firma bleef hier gevestigd tot 1985 toen de uitgeverij werd samengevoegd met de aan de Plantijnstraat gevestigde drukkerij.

Het pand heeft de status van Rijksmonument.

Klik hier voor de locatie van het pand.

Literatuur:

Leids Fabrikaat: Een stadswandeling langs het industrieel erfgoed van Leiden. C.B.A. Smit en H.D. Tjalsma (red.), Utrecht: Matrijs-III- Historische Reeks Leiden. Blz.22-30.
Frans van Mieris, Beschryving der stad Leyden, Derde deel, Leiden, 1784.

Opgesteld door de commissie Geveltekens van de Historische Vereniging Oud Leiden. Zie Colofon