De monumenten hebben architectuurhistorische-, cultuurhistorische- en stedenbouwkundige waarde en zijn van belang voor Leiden. Door het onderzoek bij de aanwijzingsprocedure weten we nu meer over de geschiedenis, bewoners én bedrijven die er gevestigd waren.

Steenstraat 55-55a-e en Morsstraat 3
De bouw van het pand was een opdracht van de firma J.H.C. Merckel en Co voor de Luxe (of Leidse) Auto Taxi Onderneming (L.A.T.O.). Het ontwerp uit 1915 kunnen we toeschrijven aan de voor Leiden zeer beeldbepalende architect H.J. Jesse (1860-1943). Hij gebruikte moderne licht gekleurde bakstenen, een natuurstenen pui en gaf een symmetrische opzet aan deze traditionele lijstgevel.

Na het vertrek van de L.A.T.O. in 1924 werd de begane grond aangepast en ingedeeld met een winkel, een ‘American lunchroom’ en een restaurant in opdracht van de firma Biesiot. In de jaren 50 van de 20ste eeuw kwam er café-restaurant ’t Karrewiel op de begane grond en een hotel op de verdiepingen. De huidige functie van het pand is restaurant/woonhuis. Uniek aan het pand zijn de ijzeren gebogen spanten, de zogeheten vollewand-kniespanten. Deze hebben een gebogen onderzijde en zijn voor Leiden en voor Nederland uniek.

Lees meer over dit beschermde monument in het Erfgoedregister.

Ypenburgbocht 1
Een belangrijke karakteristiek van dit deel van de Mare in de 18e en 19e eeuw is de handel in hout en het verwerken van hout. Dit is het begin van de vroege industriële ontwikkeling langs de belangrijke waterwegen rond de stad. De heer A. Troostwijk bezat een houtloods en een speelgoedfabriek aan de Maredijk en geeft opdracht voor de bouw van deze nabijgelegen vrijstaande woning. In 1912 wordt het woonhuis gebouwd, naar een ontwerp van de architect Leo van der Laan (1864-1942). Het vormt een onderdeel van de historische bebouwing aan de Haarlemmertrekvaart.

Ypenburgbocht 1, ontworpen door architect Leo van der Laan.

Kenmerkend aan het pand is de eenvoudige vormgeving. Enkel in de voorgevel en in het gebruikte materiaal zien we bijzonderheden. In de met rode strengperssteen opgemetselde gevel zijn sierelementen van cementpleister aangebracht.

Lees meer over dit beschermde monument in het Erfgoedregister.

Ensemble uit plan voor aanleg Cité Médicale door J.A.W. Vrijman
Drie voormalige laboratoriumgebouwen in het Boerhaavekwartier zijn nu beschermde gemeentelijke monumenten. Ze maken deel uit van de zogenaamde Cité Médicale. Dit grootschalige nieuwbouwplan naar een opzet van Rijksbouwmeester J.A.W. Vrijman werd in de jaren 20 van de vorige eeuw voor de Medische Faculteit van de Universiteit Leiden en het Academisch Ziekenhuis uitgevoerd. De laboratoria voor Anatomie en Pathologie zijn waarschijnlijk ook ontwerpen van J.A.W. Vrijman. Het fysiologisch laboratorium is een ontwerp van architect H.F. Mertens. 

Dankmeijerpad 22-186/Verhaartpad 21-41
Het voormalige Anatomisch laboratorium aan het Dankmeijerpad 22-186 en Verhaartpad 21-41 is ingrijpend verbouwd en nu in gebruik als woongebouw. Omdat de verbinding tussen beide vleugels bij de herbestemming is verwijderd, zijn het nu twee zelfstandige woningen. Kenmerkend zijn de gevels in schoon metselwerk. In de zandstenen omlijsting rond de ingang bevindt zich nog de tekst Anatomisch Laboratorium. Achter de ingang is de centrale hal met hoofdtrappenhuis. De gangen hebben grijze tegelvloeren met blauwe bies op de begane grond en verdieping. Het souterrain heeft granitovloeren. De oorspronkelijke trappen hebben bloktreden van graniet en een houten leuning op een smeedijzeren balustrade.

Het voormalige Anatomisch laboratorium aan het Dankmeijerpad 22-186 en Verhaartpad 21-41.

Poelweteringpad 3-59/Van Rijsselpad 2-142
Het voormalige Pathologisch laboratorium aan het Poelweteringpad 3-59/Van Rijsselpad 2-142 is net als het voormalig Anatomisch laboratorium gerenoveerd en verbouwd tot woongebouw. Boven de zandstenen omlijsting van de ingang bevindt zich nog de tekst Pathologisch Laboratorium. Binnen wederom een centrale hal met hoofdtrappenhuis. De gangen hebben witte tegelvloeren met rode rand op de begane grond en verdieping en granitovloeren in de kelder.

Het voormalige Pathologische laboratorium aan het Poelweteringspad 3-59/Van Rijsselpad 2-142.

Boven de zandstenen omlijsting staat nog de tekst Pathologisch laboratorium. 

Kolffpad 1 
Kolffpad 1 is het voormalige Fysiologisch laboratorium. In dit verbouwde en gerenoveerde pand vinden we nu het Centrum voor Wetenschap en Technologische Studies, onderdeel van de Universiteit Leiden. Oorspronkelijke interieuronderdelen uit de bouwtijd zijn nog aanwezig, zoals figuratieve mozaïeken door de Italiaanse kunstenaar Luigi de Lerma met vogel- en vismotieven. Aan de buitenkant figuratief beeldhouwwerk in natuursteen, en de bijzondere sculpturen van de vier grote fysiologen gemaakt door Professor L.O. Wenckebach.

Het voormalige Fysiologisch laboratorium aan het Kolffpad 1. 

Lees meer over de details van alle panden in het Erfgoedregister: Anatomisch laboratorium | Pathologisch laboratorium | Fysiologisch laboratorium

Uw pand of woning ook een monument?
Een eigenaar kan voor zijn/haar pand een aanvraag voor de monumentale status indienen bij het college van burgemeester en wethouders. Een eigenaar stuurt daarvoor een brief met motivatie om het pand als beschermd gemeentelijk monument aan te wijzen naar het college. Het college vraagt op zijn beurt advies over de monumentale waarde aan de onafhankelijke Adviescommissie Cultuurhistorie Leiden (ACL). Deze commissie gebruikt voor het advies een cultuurhistorische notitie van het pand en neemt de architectuurhistorische (interieur en exterieur) en cultuurhistorische en/of stedenbouwkundige aspecten mee in de afweging. De ACL vergadert ca. 6 keer per jaar om de adviesaanvragen van het college te behandelen. De vergaderingen zijn openbaar en de betreffende pandeigenaren worden uitgenodigd om hierbij aanwezig te zijn. Het college betrekt het advies van de ACL bij de uiteindelijke besluitvorming over de toekenning van de monumentenstatus. Het advies is niet bindend.