André vertelt over een korte film die gaat over de viering van het 355-jarig bestaan van de Universiteit Leiden. Een mooi onderwerp, omdat de universiteit dit jaar haar 450-jarig jubileum viert. Bekijk de aflevering door op de afbeelding hieronder te klikken. André komt aan bod op 11.40 minuut.

Verder lezen over het Waterfeest op de Kagerplassen ↓

In 1930 werd het 355-jarig bestaan van de Leidse universiteit uitbundig gevierd. In de week van 23 tot en met 28 juni was er van alles te beleven zoals een kermis op het Schuttersveld, concerten, sportactiviteiten en vuurwerk. Maar het hoogtepunt was het waterfeestspel “De Vliegende Hollander” op de Kagerplassen, georganiseerd door de leden van het Leids Studenten Corps op 24, 26 en 28 juni. 

Grote namen
Het spel is gebaseerd op de verhalen van De Vliegende Hollander, het Vrouwtje van Stavoren en de komst van Bonifacius naar Friesland. Er werkten grote namen aan mee. Het scenario komt van de bekende dichter Martinus Nijhof en de regie was in handen van Johan de Meester jr. De bijbehorende muziek is van componist door Matthijs Vermeulen. Indrukwekkend was het decor van een complete stad in het water, een creatie van architect Hendrik Wijdeveld. 

Pagina uit 's-Gravenhage in Beeld. Uit de collectie van Erfgoed Leiden en Omstreken (PV89530-25).

Het verhaal
Het stuk begint op Paasmorgen van het jaar 754 met een gesprek tussen de Hollander die admiraal van de vloot van Stavoren was, en de torenwachter. De Hollander vertelt over zijn droom, waarin hij zijn laatste reis met een leeg schip zou maken. Vervolgens komt Edwarda, het Vrouwtje van Stavoren, op het toneel. Zij weigerde een bedelaar brood te geven, waarop hij een vloek over haar uitsprak. Zij zou net zo arm worden als hij en de stad zou verzinken in zee. De admiraal gaf de bedelaar wel brood. Edwarda was hier zo boos over dat zij hem ontsloeg en haar ring in zee wierp.

Decor van het waterfeestspeel De Vliegende Hollander op de Kagerplassen. Uit de collectie van Erfgoed Leiden en Omstreken (PV89591).

Daarna verschijnt Bonifacius, die de kerk wil wijden. Maar hij treft de soldaten van Edwarda, die hem de toegang tot de kerk beletten. Bonifacius vindt in een tobbe een vis, met daarin de ring van Edwarda. In de sage van het Vrouwtje van Stavoren betekende de vondst van de ring dat zij in grote armoede zou vervallen. Zij had immers bij het wegwerpen geroepen: "Net zomin dat ik deze gouden ring ooit nog terug zal zien, zal ik in de bedelstand vervallen." Edwarda beschuldigde Bonifacius van tovenarij, waarop Bonifacius vertrok. Er volgde een heidens Paasfeest dat werd verstoord door de inval van Vikingen. Het Leidsch Dagblad van 30 juni 1930 schreef hierover:

"Zoo werd de overval der Vikingers tot een uitbundige climax, zij sloegen kort en klein wat onder hun bereik kwam, de soldaten verdedigden zich met mannenmoed, maar konden niet verhinderen dat ze er leelijk van langs kregen en hun vrouwen in de booten geschaakt werden. Zelfs knalden hier en daar de heimelijk meegebrachte donderbussen. De stad werd geplunderd en verzonk in zee."

Edwarda bleef in armoede achter en de Hollander vaarde met een leeg schip voorbij...

Ernstig verwond
Het spektakel kende niet alleen een groots verhaal, maar ook dramatische momenten buiten het toneel. Tijdens de generale repetitie op 22 juni raakte een van de spelers – een Viking – ernstig gewond toen hij met een lans in zijn been werd geraakt. Gelukkig was het Rode Kruis aanwezig om direct hulp te verlenen.

Port en sherry
De voorstellingen trokken veel publiek. Kaarten waren te koop in meerdere steden, en de hoogste rang kostte ƒ 12,50 – destijds een fors bedrag. Het publiek werd vanuit Leiden met boten naar de tribune gebracht, aan de oever van de Klein-Hemmeerpolder. Dat ging niet altijd goed. Zo was er een motorbootje dat op weg was naar het spel omgeslagen, waarbij de inzittenden te water raakten. Het bootje ramde ook nog een andere boot en aanlegsteiger. Op de tribune werden de gasten door kelners getrakteerd op versnaperingen zoals port en sherry.

Luidsprekerinstallatie
Bijzonder was de aanwezigheid van een luidsprekerinstallatie. Het bedrijf Philips bouwde hier een speciale studio voor. Het ging bijna mis toen vlak voor aanvang de gong waarmee het spel geopend werd op de grond kletterde. Gelukkig stond het geluid op dat moment niet aan, waardoor de gasten in alle rust hun port en sherry konden opdrinken. Na afloop keerden de boten met de gasten terug naar Leiden. De acteurs gingen in vol ornaat mee. In Leiden aangekomen volgde een optocht met de gekostumeerde acteurs. Het was voor iedereen een prachtig gezicht.

Affiche van het waterfeestspel De Vliegende Hollander. Uit de collectie van Erfgoed Leiden en Omstreken (AF_C99).