Erfgoed Leiden en omstreken

Info

Industrieel erfgoed in kaart gebracht

Er bestaat geen eenduidige opvatting van het begrip industrieel erfgoed. Gehanteerde definities kunnen uiteenlopen qua tijdspanne en onderwerpen.

In de kaartlaag industrieel erfgoed van de cultuurhistorische atlas gaat het om fysieke overblijfselen van bedrijf en techniek van de laatste tweehonderd jaar. Het betreft de periode van industrialisatie, waarin stoomkracht werd geïntroduceerd en mechanische aandrijfkracht in het productieproces werd toegepast. Dit ging gepaard met een concentratie van arbeid in fabriekshallen.

Door de oplevende economie vestigden zich vanaf het begin van de negentiende eeuw allerlei nieuwe industrieën en nijverheid in Leiden. De textielfabricage was één van de belangrijkste, maar ook andere bedrijfstakken kwamen tot bloei zoals de conservenindustrie, de meelindustrie, metaalnijverheid en de grafische industrie. Aan deze bloei kwam tijdens de wederopbouwperiode een einde. Vanaf begin jaren 1960 is in ruim twintig jaar tijd de traditionele industrie uit Leiden verdwenen. Fabrieken maakten plaats voor instellingen van dienstverlening en moderne hightechindustrie met een bescheiden omvang.


Tieleman en Dros conservenfabriek Middelste- en de Uiterste Gracht


Er zijn op de kaartlaag industrieel erfgoed ruim driehonderd objecten en complexen geïnventariseerd.  Niet opgenomen zijn objecten van voor 1800, die worden gekenmerkt door een ambachtelijke, veelal huisgebonden bedrijvigheid. Dit zijn de zogenaamde proto- of pre-industriële objecten. Hierop is echter een uitzondering gemaakt, pakhuizen en molens zijn wel in kaart gebracht.

Behalve het hanteren van een afgebakende periode is ook qua invalshoek een beperking gemaakt. Er worden onderwerpen uitgesloten omdat deze al in andere kaartlagen worden behandeld, namelijk de infrastructuur, waaronder bruggen, en waterstaatkundige werken. Verder zijn winkels geheel buiten de inventarisatie gehouden. En van de vele woonhuizen waarin bedrijfjes waren gevestigd zijn slechts die panden vermeld waar nog een fysiek overblijfsel aanwezig is dat op de vroegere industriële functie duidt. De nadruk is in deze kaartlaag komen te liggen op speciaal voor particuliere en gemeentelijke industriële ondernemingen opgerichte panden zoals fabrieken en werkplaatsen.

De waarde van industrieel erfgoed kan behalve de gaafheid voortkomen uit de techniek van het productieproces, de sociaal-economische geschiedenis, de constructie en architectuur, de situering, en de attitude van de bevolking van Leiden en omstreken jegens de objecten en complexen.

Klik hier voor de kaartlaag industrieel erfgoed.

Leuke tip: Bezoek zondag 26 april de voormalige Jeneverstokerij Hartevelt aan de Volmolengracht, Langegracht en Zandstraat in Leiden.


kaart