Erfgoed Leiden en Omstreken en Tresoar werken samen met Spaanse partners aan een systeem om digitale erfgoedcollecties te delen: ECHOES. Het doel is een universeel, toepasbaar modulaire open source IT-architectuur te ontwerpen. ECHOES integreert gegevens uit erfgoedcollecties. Onderzoekers en het geïnteresseerde publiek kunnen hierdoor nieuwe inzichten krijgen door over (vakdiscipline)grenzen te kijken.
Het ontstaan van ECHOES
Na oprichting van Erfgoed Leiden en Omstreken groeide de behoefte om de ICT-infrastructuur aan te passen aan de diversiteit aan collecties: archieven, beeld, bibliotheek, monumentenregister, bouwhistorie en archeologie. Ook wilden we onze historische informatie samen met de collecties van andere Leidse instellingen en verenigingen, zoals Museum De Lakenhal en de Universiteitsbibliotheek, toegankelijk maken. Gedragen door de Leidse politiek werd het project Gedeeld Erfgoed Leiden gestart.
Na een marktverkenning en een zoektocht naar partners leverde dit uiteindelijk, na een niet gehonoreerde Europese subsidieaanvraag, tot een samenwerking met de Spaanse partners Deputacio de Barcelona, Generalitat de Catalunya en Consorci de Serveis Universitaris de Catalunya. Met een subsidie van Archief2020 is een opzet gemaakt voor het project met een nieuwe technische analyse. Tresoar, als trekker van het Friese project Redbot (de ontwikkeling van technologie binnen het Friese deltaplan digitalisering), had inmiddels ook kennis die ingebracht kon worden.
Wat gaat er nu gemaakt worden?
ECHOES maakt gebruik van open source onderdelen die al beschikbaar zijn en voegt nieuwe functionaliteit toe. Dit betekent een systeem dat geschikt is voor een collectiebeherende instelling, die zijn gegevens beheert in verschillende collectiebeheersystemen. Of door verschillende instellingen in een stad met collecties die verband houden met elkaar en deze samen willen aanbieden. Of door instellingen in verschillende landen, die hun collecties voor een bepaalde periode op een thema website willen presenteren. De verbonden collecties worden ook aangeboden aan Europeana om haar functie verder te versterken als toegangspoort naar alle Europese erfgoed, en als een middel om extra verkeer te creëren op de websites van de collectiehouders.
Wat is het doel?
De belangrijkste doelen van het project zijn het verbinden van collecties ongeacht hun herkomst en back-office systeem. Het omzetten van gegevens naar Linked Open Data en innovatieve manieren van ontsluiten en presenteren. Dit levert nieuwe mogelijkheden en inzichten. Hiermee hopen we tegemoet te komen aan de behoeften van het grote publiek, dat niet geïnteresseerd is in de vaak kunstmatige grenzen tussen historische disciplines en collecties en wel geïnteresseerd is in de geschiedenis als geheel. Een publieksonderzoek maakt deel uit van het project.
ECHOES maakt het voor collectiehoudende instellingen zoals bibliotheken, musea, archieven en afdelingen monumentenzorg en archeologie mogelijk om het publiek geïntegreerde toegang tot hun gecombineerde collecties te bieden. De gebruikers te betrekken bij het verrijken en het beschikbaar maken van gegevens. Het creëren van communities rond thema's of plaatsen, in plaats van instituten, zal veel bijdragen aan de verrijking van de digitale collecties. Persoonlijke omgevingen en een echt gebruikersgericht ontwerp voor elk type gebruiker, verlaagt de drempel om de tools te gebruiken.
Door de focus op de integratie van erfgoedgegevens uit verschillende collecties worden de wetenschappers uitgedaagd om nieuwe inzichten te ontwikkelen door buiten hun eigen vakgebied te kijken. Het creëren van nieuwe tools voor analyse (data visualisatie), zoeken en weergeven, ondersteunt dit.
De nieuwe presentatietools zullen ook toerisme en stadsmarketing helpen om erfgoedcollecties te gebruiken en dan vooral de thema's en verhalen, die in die collecties zijn opgenomen. Door gegevens zoveel mogelijk als gekoppelde open data aan te bieden en nieuwe selectiecriteria (bijvoorbeeld thema, patroon of kleur) toe te voegen kunnen nieuwe doelgroepen (zoals ontwerpers of game developers) uitgenodigd worden om de collecties te gebruiken, waardoor de (economische) relevantie van de collecties wordt versterkt.
Kortom
ECHOES zal alle geïnteresseerde partijen geïntegreerde open source tools aanbieden voor:
1. zoeken, presentatie en analyse (bijvoorbeeld kaarten, infographics, augmented reality, 3D modellen) over alle (erfgoed) collecties (met behulp van een gezamenlijke toegang en Linked Open Data)
2. het starten van communities
3. verrijking (linken van gegevens, toevoeging van user generated content, crowdsourcing)
4. delen van open data.
Vooruitlopend op ECHOES heeft Erfgoed Leiden en Omstreken al enkele open source applicaties laten ontwikkelen: een lens-op-leiden, om op de kaart aan te geven waar een foto is genomen, en een mapwarper, voor het georefereren van kaarten.
De planning
Op dit moment ligt de focus op het mappen van data naar het EDM datamodel en het omzetten van deze data naar Linked Open Data. Ook wordt een ECHOES repository gerealiseerd.
Voor de duidelijkheid: er komt niet 1 repository en portal; het is de bedoeling dat iedere (groep) instelling(en) die ECHOES wil gebruiken een eigen repository en portal kan inrichten. In 2018 zal verder gewerkt worden aan de ontwikkeling van de innovatieve tools voor ontsluiting van de gegevens. In het laatste kwartaal van 2018 zal ook dit gereed zijn.