Erfgoed Leiden en omstreken

Info

#VVDW: Jute zakken voor naoorlogse voedselhulp

Twee jute zakken als stille getuigen van de voedselhulp die direct na de Tweede Wereldoorlog maar al te nodig was, ook in Leiden. Tijdens bouwhistorisch onderzoek in een pand aan de Oude Rijn kwamen ze te voorschijn. De zakken dienden waarschijnlijk als wandafwerking. Volgens de opschriften zat in één zak meel uit de Verenigde Staten en in de andere suiker uit Engeland.

Vlak na de Tweede Wereldoorlog was er lange tijd nog gebrek aan vrijwel alles. Voedsel was uiteraard de eerste zorg.

 De jutezak waarin meel vanuit de Verenigde Staten naar Leiden is vervoerd. De tekst op de zak luidt: 110 LBS.NET 2.16CU.FT FLOUR SOFTWHEAT ) TYPE IIa c.f. HOPKINSVILLE MILLING CO. HOPKINSVILLE KY. U.S.A. MILLED AUG. 1945 Contract No. WII-009 Q.M. 61791

Suiker en meel
Op de jute zakken zijn opschriften leesbaar die aangeven wat er in de zakken heeft gezeten. De ene zak bevatte 100 kilo “granulated sugar” (kristalsuiker) gefabriceerd door Tate & Lyle uit Engeland. De andere is gevuld geweest met 100 Lbs (100 pound is iets meer dan 45 kilo) “softwheat flour” (zacht tarwemeel/bloem) gemalen door Hopkinsville Milling uit Amerika. De tekst geeft ook aan dat het meel gemalen is in augustus 1945, dus kort na het einde van de Tweede Wereldoorlog in Europa.

 De jute zak waarmee suiker vanuit Engeland naar Leiden is vervoerd. De tekst op de zak luidt: GCB TATE & LYLE Ltd. TL GRANULATED SUGAR 100 Kg NET MADE IN ENGLAND

Truman
De zakken zijn waarschijnlijk direct na de Tweede Wereldoorlog in Leiden is verspreid om de ergste voedselnood te lenigen. Hoe de voedselhulp precies verliep en hoe de zakken met voedingsmiddelen in Leiden zijn gekomen is niet duidelijk.  Pas later, in 1948, gaat de bekende Marshallhulp van start. Deze bestond uit geld, goederen, grondstoffen en levensmiddelen. De Nieuwe Leidsche Courant van 20 april 1946 schrijft wel al over een bijzondere radio-oproep van o.a. de Amerikaanse president Truman. Hij vraagt zijn volk om minder te eten teneinde meer voedselhulp aan Europa te kunnen geven.

Tate & Lyle
Het opschrift van de 'suikerzak' vermeldt als producent Tate & Lyle Ltd. Dit is een rietsuikerraffineerder uit Londen, die nog steeds kristalsuiker produceert. Het bedrijf ontstond in 1921 met de samenvoeging van de raffinaderijen Henry Tate & Sons en Abram Lyle & Sons.

Hopkinsville Milling Co.
Op de 'meelzak' staat Hopkinsville Milling Compagnie, een meelfabriek in Hopkinsville in de staat Kentucky (USA). Het nog steeds actieve bedrijf is in 1908 ontstaan uit de meelfabrieken Climax Mill en Crescent Mills. De jutezakken zijn indringende getuigenissen van de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog en de deplorabele staat waarin Nederland verkeerde, waardoor basale voedingsmiddelen van (zeer) ver moesten worden aangevoerd.

Vondst van de Week
Vondst van de week (#VVDW) is een rubriek van de erfgoedexperts van Erfgoed Leiden en Omstreken. Zij doen daarin verslag van opmerkelijke vondsten en ervaringen. Via deze site, twitter en facebook houden zij u op de hoogte.

Edwin Orsel

kaart