De Faam was het bedrijf van de familie Schlatmann. Gustav Schlatmann nam in 1878 een manufacturenwinkel op Vismarkt 9 over. Met de uitbreidingen van de winkel op nummers 10 en later 16 en 17 drukten de Schlatmanns hun stempel op de Vismarkt.

 Poster van kledingzaak De Faam uit 1929. Collectie erfgoed Leiden en Omstreken

IJspaleis
De poster is duidelijk geïnspireerd op een bekende foto van de Leidse stadhuisbrand. Daarop houden twee brandweermannen met ijspegels in hun snorren een brandslang vast. De brand brak uit in de nacht van 11 op 12 februari en moest geblust worden bij een temperatuur van zeker – 15 graden. De resten van het stadhuis veranderde door het bluswerk in een ijspaleis.

 Deel van het stadhuis na het blussen van de brand in februari 1929. Repro van een foto door Polygoon als illustratie bij tekst. Collectie Erfgoed Leiden PV16950.18-2. De foto van de twee brandweermannen waarop de poster van De Faam is gebaseerd, kan niet worden vertoond in verband met auteursrechten.

Winkels
Op de poster staan ook de twee winkelpanden van De Faam: Vismarkt 9-10 (dameskleding) en Vismarkt 16-17 (heren- en kinderkleding). Vismarkt 9 breidde in 1892 uit met het naastgelegen pand Vismarkt 10 dat werd verbouwd naar een ontwerp van de bekende architect H.J. Jesse. 

 Advertentie in het Leidsch Dagblad van 26 februari 1892

 Deel van de Vismarkt na het blussen van het stadhuis in 1929. Rechts van het stadhuispoortje bevindt zich de winkel van De Faam (Vismarkt 9-10). Dit is waarschijnlijk niet meer de pui zoals die in 1892 door Jesse werd ontworpen. Foto van W. Kret, collectie Erfgoed Leiden en Omstreken GN000802

Rollende trappen
De zaken aan de Vismarkt gaan goed, want binnen tien jaar komt daar een tweede winkel van De Faam. Het Leidsch Dagblad schrijft in 1902 uitvoerig over de dan net geopende zaak, Vismarkt 16-17. De krant spreekt van een “voor Leiden buitengewoon groot magazijn, dat voorzien is van een glazen overkapping” met een oppervlak van 13 bij 24 meter. In de winkel bevinden zich “als iets eigenaardigs, rollende trappen, welke men zelfs in beweging kan brengen terwijl men zich er op bevindt.” Ook voor dit ontwerp tekent architect Jesse.

 

Reclamefolder van De Faam met de winkel van Vismarkt 16-17. Collectie Erfgoed Leiden en Omstreken

 De Vismarkt ergens tussen 1914 en 1918. Rechts is nog een deel te zien van de pui van De Faam op nummer 16-17, ontworpen door architect Jesse en zoals die ook is getekend op bovenstaande reclamefolder uit 1907. Foto collectie Erfgoed Leiden en Omstreken GN004328

Reclamefolders
Erfgoed Leiden en Omstreken bezit naast de poster ook verschillende reclamefolders van De Faam. Op een ervan staat Vismarkt 16-17 afgebeeld zoals dat door Jesse werd ontworpen. Vergelijken we deze afbeelding met die op de poster uit 1929, dan is duidelijk dat de winkelpui tussen 1902 en 1929 is verbouwd.

 Reclamefolder van De Faam uit 1906. Collectie Erfgoed Leiden en Omstreken

 Reclamefolder van De Faam uit 1906. Collectie Erfgoed Leiden en Omstreken

 Reclamefolder van De Faam uit 1906. Collectie Erfgoed Leiden en Omstreken

Onderhandelingen
In 1928 onderhandelen de gemeente Leiden en het modehuis over een pandenruil. De gemeente heeft haar oog laten vallen op Vismarkt 9-10 ten behoeve van een uitbreiding van het stadhuis. De Faam zou dan de panden naast Vismarkt 16-17 krijgen om zo één grote winkel te kunnen uitbaten. De stadhuisbrand gooit echter roet in het eten. Hoewel de twee winkels redelijk in tact bleven, werd door brand- en water schade de leegverkoop van de collectie aangekondigd. De heren Schlatmann over de brand: “Onvergetelijk zijn zulke momenten. Je vreest dat je hele familiegeschiedenis in vlammen op gaat”. De Faam kan nog enkele jaren aan de Vismarkt gevestigd blijven in o.a. een noodwinkel. Enkele jaren na de brand werden de panden door de gemeente onteigend en gesloopt om plaats te maken voor het nieuwe stadhuis. De Faam verhuisde naar een groot pand aan de Hoogstraat 1 en 2.

 Advertentie van De Faam in het Leidsch Dagblad van 25 oktober 1929

Vestigingen
De Faam was niet alleen een Leidse modezaak. De onderneming had ook vestigingen in Haarlem, Rotterdam, Schiedam, Woerden en Schoonhoven. Al deze winkels werden geleid door leden van de familie Schlatmann.

Vondst van de Week
Vondst van de week (#VVDW) is een rubriek van de erfgoedexperts van Erfgoed Leiden en Omstreken. Zij doen daarin verslag van opmerkelijke vondsten en ervaringen. Via deze site, twitter en facebook houden zij u op de hoogte.

Fleur Verheijen
stagiair bij Erfgoed Leiden en Omstreken