De geboorteakte van Maria Beij: honderd jaar geleden geboren op 5 augustus 1919 en bekend als De Zangeres Zonder Naam en als Mary Servaes. De akte bevindt zich in de collectie van Erfgoed Leiden en Omstreken. Volgens het Burgerlijk Wetboek mag hij nu, honderd jaar na de geboorte van Maria, openbaar worden gemaakt. Hij is, samen met andere bijzondere stukken, te zien op een kleine tentoonstelling rond Maria Beij bij Erfgoed Leiden aan de Boisotkade.
De akte laat zien dat vader Hermanus Beij, ‘los werkman’, op 41-jarige leeftijd aangifte doet van de geboorte van zijn dochter Maria. Zij is vernoemd naar haar moeder, zijn vrouw Maria Brouwer, “zijnde huisvrouw zijner huize”. De akte is opgemaakt in het bijzijn van twee getuigen, beiden ook los werkman: Hermanus Kurpershoek (36 jaar) en Arie van Heijkoop (52 jaar).
De geboorteakte van Maria Beij uit 1919. Collectie Erfgoed Leiden en Omstreken
Bevolkingsregister
Meer gegevens over het gezin van Maria zijn te vinden in het Leids bevolkingsregister 1890-1923, ook in de collectie van Erfgoed Leiden. Daaruit valt op te maken dat Maria het achtste kind was van Hermanus Beij en Maria Brouwer. Het echtpaar kreeg in totaal tien kinderen. In dit register staat Hermanus vermeld als sjouwer, later is daar ‘bode ziekenkas’ van gemaakt.
Twee pagina's uit het Leids bevolkingsregister 1890-1923. Op deze pagina's staan de bewoners van Wijk 8, no 35 - Weverstraat (voorheen SIngelstraat) vermeld, waaronder het gezin Beij. Collectie Erfgoed Leiden en Omstreken
Detail van pagina uit het Leids bevolkingsregister 1890-1923 met de gegevens van het gezin Beij
Weverstraat
Het gezin Beij staat geregistreerd op het adres ‘Wijk 8, no 35 Weverstraat’ (voorheen Singelstraat). Dit was een zijstraat van de Groenesteeg, ter hoogte van het huidige Lakenplein. De Beij’s kwamen er in 1918 wonen. Hun vorige adres geeft het register ook: Oosterpoort 6.
Herman Kleibrink, De Weverstraat in 1969. verschillende huizen zijn dan al gesloopt. Foto collectie Erfgoed Leiden en Omstreken, PV7691.12
Mary en Jerry
Toen Maria 15 jaar oud was, werd ze lid van het Leidsch Revue en Cabaret gezelschap. Hier ontpopte zij zich als zangeres. In die hoedanigheid kreeg zij in Leiden grote bekendheid. Zij nam zelfs een artiestenaam aan: Mary Bey. Samen met haar broer Jerry vormde zij het duo Mary en Jerry.
Maastricht
Mary Bey verhuisde in januari 1943 naar Maastricht. Zij vestigde zich bij één van haar broers. In die stad leerde zij haar toekomstige man Nicolaas Josephus (Sjo) Servaes (1923 – 1990) kennen. Hij was metaalbewerker en later vrachtwagenchauffeur van beroep. Zij trouwden op 21 januari 1948 in Maastricht. Het huwelijk bleef kinderloos.
Door Wilskracht Sterk
Toen Mary 38 jaar oud was, werd ze tijdens een optreden opgemerkt door platenbaas Johnny Hoes. Hij was onder de indruk van haar talent en bood haar een platencontract aan. Tegelijkertijd verzon hij haar artiestennaam: De Zangeres Zonder Naam. In 1959 scoorde zij haar eerste hit: Ach Vaderlief, Toe Drink Niet Meer. Of dit op haar eigen vader sloeg, is nog maar de vraag. Uit het Leidsch Dagblad van 5 mei 1919 blijkt dat hij dan actief is in de Geheel-Onthoudersvereeniging “Door Wilskracht Sterk”. Het liedje zal eerder van toepassing zijn geweest op de armoede en het wijdverbreide alcoholprobleem onder de arbeiders in een stad als Leiden. Dit liedje, dat spottend smartlap werd genoemd, vormde de basis voor haar carrière. Maria bleef in deze trend zingen en dat was niet zonder succes.
Aankondiging in het Leidsch Dagblad van 5 mei 1919, p. 3
Koningin van het levenslied
Een jaar later gaf zij in de Tilburgse Stadsschouwburg haar laatste concert. Zij wilde met haar man van het leven gaan genieten. In 1993 besloot zij nog éénmaal een plaat te maken. Het album heette Koningin van het Levenslied. Vijf jaar later stierf de Koningin van het Levenslied in het Limburgse Horn. Na haar dood werd haar inboedel (waaronder haar jurken) geveild. De opbrengst ging volgens haar wens naar goede doelen. De eigenaar van Hotel Nieuw Minerva kocht de inboedel van haar slaapkamer op en richtte daarmee een van de gastenkamers in. Die is te bezichtigen tijdens de komende Open Monumentendagen op 14 en 15 september a.s.
Expositie
Vele Leidenaren zullen haar nog steeds in hun hart hebben. Ter ere van haar 100ste geboortedag organiseert Erfgoed Leiden en Omstreken vanaf 1 augustus – 25 oktober 2019 aan de Boisotkade 2A in Leiden deze kleine expositie. Er worden uit de collecties diverse zaken over deze grote Leidenaar getoond zoals haar geboorteakte, haar inschrijving in het bevolkingsregister, krantenknipsels, boeken, foto’s en platenhoezen. De expositie is tijdens de openingstijden van Erfgoed Leiden (www.erfgoedleiden.nl) te bezichtigen.
Vondst van de Week
Vondst van de week (#VVDW) is een rubriek van de erfgoedexperts van Erfgoed Leiden en Omstreken. Zij doen daarin verslag van opmerkelijke vondsten en ervaringen. Via deze site, twitter en facebook houden zij u op de hoogte.
André van Noort
Zie voor meer informatie over Maria Beij: http://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Beij en biografie Zangeres Zonder Naam op www.zzn100.nl