Op het ijzeren hekwerk van de poort bij het Academiegebouw zijn vier verschillende soorten merktekens gevonden: puntjes, streepjes, Romeinse cijfers en Arabische (moderne) cijfers. Ze zijn op verschillende ijzeren onderdelen van het hek aangebracht en het lijkt erop dat hier een fasering in aan te duiden is. Uit bestudering van de merktekens lijkt het er op dat de puntjes de oudste telmerken op het hek zijn, gevolgd door strepen, die op onderdelen van het hek staan die tijdens een vroege restauratie vervangen zijn. De Romeinse en Arabische tekens lijken nog weer een latere fase, waarvan de Arabische de meest recente toevoeging zijn. Op een aantal onderdelen van het hek ontbreekt de markering geheel, wat doet vermoeden dat deze onderdelen vervangen zijn bij recentere herstellingen waarbij de nummering er niet meer toe deed.

IJzeren staaf en punt met ingehakte puntjes.

Telmerken
Telmerken zijn tekens die in hout of ijzer worden gesneden, gekrast of gehamerd. Ze dienen als hulpmiddel voor werklieden bij het in elkaar zetten van de constructie waarop ze zijn aangebracht. In de middeleeuwen en de vroegmoderne tijd werden deze merken snel en efficiënt aangebracht, wat betekent dat ze vaak erg simpel en voor iedereen begrijpelijk zijn. In houten kapconstructies zijn in Nederland oneindig veel voorbeelden van telmerken te vinden. Op ijzer zijn de merken echter minder bekend.

Documentatie van de telmerken op het hekwerk. Aanzicht vanaf het Rapenburg.

Stempels
Naast telmerken zijn er ook stempels op het hekwerk aangetroffen. Het is bekend dat veel in  Nederland gebruikt ijzer uit Zweden is geïmporteerd. De Zweedse ijzergieterijen en hoogovens waren toentertijd verplicht al hun productie te bestempelen, om te kunnen controleren hoeveel ijzer er werd geproduceerd: vanwege grootschalige boskap kreeg de ijzerproductie namelijk een limiet opgelegd. Iedere gieterij had daarom zijn eigen stempel, die vaak uit de initialen van de eigenaar of een symbool bestond. Aan de hand van een stempel kan worden nagegaan waar het ijzer oorspronkelijk vandaan komt. De positie van de stempel op het ijzer vertelt bovendien iets over de kwaliteit hiervan: wanneer de stempel dwars op de staaf is gezet, is de kwaliteit minder dan wanneer deze in de lengterichting op de staaf is gezet.
Helaas is het nog niet gelukt de gieterij te identificeren, waar het ijzer van de Academiepoort vandaan komt. Hopelijk gaat dit wel lukken, wellicht met uw hulp.

Enkele van de stempels op het hek. Voor zover herkenbaar zijn stempels aangetroffen met daarop J.A., C2 (of 02), WHC en H.

Open Monumentendagen
U kunt het Academiegebouw bezoeken tijdens de Open Monumentendagen op 14 en 15 september a.s.

Vondst van de Week
Vondst van de week (#VVDW) is een rubriek van de erfgoedexperts van Erfgoed Leiden en Omstreken. Zij doen daarin verslag van opmerkelijke vondsten en ervaringen. Via deze site, twitter en facebook houden zij u op de hoogte.

Bart Levering
Stagiaire bij Erfgoed Leiden en Omstreken en student aan de Faculteit der Archeologie – Universiteit Leiden