Was het een zelfportret, een verwijzing naar zijn achternaam, of gewoon een ludieke toevoeging? Kleermaker Simon Floriszoon uit Koudekerk ondertekende in 1574 voor het eerst belangrijke documenten niet alleen met zijn naam, hij tekende er ook een gezicht bij. We ontdekten deze bijzondere handtekening met een 'smiley' in onze notariële archieven.
Het notarieel archief uit de periode 1564 – 1811 is voor stamboomonderzoek een geweldige bron van informatie. Van veel mensen uit Leiden en omgeving bevinden zich hierin boedelscheidingen, boedelinventarissen, getuigenverklaringen, testamenten, enzovoorts. Het leuke is dat zij de aktes ondertekend hebben. Daarbij zitten soms hele bijzondere exemplaren, zoals die van Simon Florisz. uit Koudekerk.
Handtekening van Simon Florisz. uit 1625 onder een akte van notaris Cornelis Dircxz van Grotelande. Notarieel archief Ergoed Leiden en Omstreken, archiefnr. 506 inv.nr. 311 blad 158
En profiel
Simon komt in het notarieel archief van Leiden zeker twaalf keer voor. Al die keren ondertekent hij met een gezicht en profiel tussen zijn namen in. Waarom hij dat steevast doet, is een raadsel. Misschien verwees de tekening naar zijn achternaam ‘Hoofd’ of iets dergelijks – Florisz. is een zogenaamd patroniem en geen achternaam -, maar hij is daarmee in de archieven nooit aangetroffen. Of gaat het om een karikaturaal zelfportret?
Getuige
Het eerste document met deze bijzondere handtekening dateert uit 1574. Simon verscheen toen voor notaris Salomon Lenaertsz. van der Wuert als getuige in het testament van Pieter Henricxsz. van Aarlanderveen. De laatste vermelding is van 1627, toen hij voor notaris Foyt Gijsbertsz. van Sijp samen met zijn zuster Ariaentgen zijn testament liet passeren. Aan het getekende gezicht is te zien dat hij oud geworden is. Het is duidelijk met een minder vaste hand getekend.
Deel testament van Pieter Henricxsz. van Aarlanderveen uit 1574, met onderaan de linkerpagina de handtekening van Simon Florisz. Notarieel archief Erfgoed Leiden en Omstreken, archiefnr. 506 inv.nr. 311, blad 158
De handtekening van Simon Florisz. in 1574. Detail van bovenstaande afbeelding. Rechtsboven de handtekening van notaris Salomon Lenaertsz. van der Wuert.
Kleermaker
Simon Florisz. heeft zijn gehele leven in Koudekerk gewoond. Hij was kleermaker van beroep en getrouwd met Dircgen Adriaensdr. Na haar overlijden in 1616 werd hun boedel door notaris Van Sijp geïnventariseerd. Daaruit blijkt dat Simon niet bepaald armlastig was. De inventaris noemt drie huizen met erven en een boomgaard of tuin in Koudekerk, 22 obligaties en vierhonderd gulden contant.
Testament
Simon Florisz. is niet meer hertrouwd. Hij bewoonde samen met zijn zus Ariaentgen hetzelfde huis. Samen lieten ze op 10 december 1627 een testament opstellen door notaris van Sijp. Daarin staat te lezen: "Ende dat zij gheen van hen beyden kinderen hebbende noch geschapen zijn te crijgen ende achter te laten deur dien zij beyde hoochbejaert ende ongehijlict zijn."
Onvast
Ook dat testament ondertekent Simon met zijn ludieke handtekening, zij het met een wat onvastere hand. Aangezien hij en zijn zus geen kinderen hadden, benoemden zij de kinderen en kleinkinderen van hun broer Cornelis en zus Marijtgen tot erfgenamen. Verder legateerde Simon het gebruik van het huis naast dat van hem en Ariaentgen aan Machtelt Symonsdr., weduwe van zijn neef Jan Cornelisz. Comen. Mocht Machtelt opnieuw gaan trouwen, dan zou het legaat vervallen en moesten vervolgens beide huizen na het overlijden van Simon en Ariaentgen door Simons neef Floris Jansz. verhuurd worden, want Simon bepaalde in zijn testament dat beide huizen ten eeuwige dagen ondeelbaar waren.
Deel testament van Simon Florisz. en zijn zus Ariaentgen, opgesteld door notaris Van Sijp. Notarieel archief Erfgoed Leiden en Omstreken, archiefnr. 506 inv.nr. 165 blad 150
De handtekening die Simon Florisz. in 1627 onder zijn testament plaatste. Het gezicht is met een minder vaste hand getekend dan eerdere handtekeningen. Detail van afbeelding hierboven.
Erfenis
Simon Florisz. stierf in 1631 in Koudekerk. Zijn erfgenamen kregen een aardige erfenis: "Eerst een huis en erf in het dorp daarin de voorn. Sijmon Florisz. overleden is. Nog een huis en erf naast het voorgaande huis hetwelk gebruikt en bewoond wordt door Machtelt Sijmonsdr. Nog een boomgaard of tuin groot omtrent 2,5 hond leggende in de Honsdijk. En nog een huis en erf in de Honsdijk buitendijks." Voor ons heeft hij een bijzondere handtekening nagelaten!
Vondst van de Week
Vondst van de week (#VVDW) is een rubriek van de erfgoedexperts van Erfgoed Leiden en Omstreken. Zij doen daarin verslag van opmerkelijke vondsten en ervaringen. Via deze site, twitter en facebook houden zij u op de hoogte.
Michiel van Halem en André van Noort