Van molenbouw en muziek tot legerorganisatie, vestingbouw en astronomie; de beroemde wetenschapper Simon Stevin (1548-1620) was van vele markten thuis. Vanuit zijn geboortestad Brugge trok hij naar Leiden om hier aan de universiteit te studeren. Hij liet zijn sporen na in de collectie van Erfgoed Leiden en Omstreken: zo is zijn naam te vinden in de volkstelling van 1581. En in het archief van de rijke lakenkoopman Daniël van der Meulen troffen we een briefje aan waarmee Stevin een stapel geleende boeken terugzond.
Voor zijn vertrek naar Leiden, werkte Stevin enkele jaren als klerk in Brugge. In zijn Leidse tijd schreef hij boeken over wiskunde en natuurkunde, en ontving hij diverse octrooien voor zijn uitvindingen. Zo verbeterde hij de poldermolen en ontwierp hij in 1601 een zeilwagen. Hij kan dus met recht de Leonardo da Vinci van de Lage Landen genoemd worden.
Volkstelling
Stevin komt voor in de volkstelling van 1581 als Symon Stephani van Brug. In dat jaar had het stadsbestuur behoefte aan een precieze opgave van de Leidse bevolking. Het resultaat was een telling was 12.016 inwoners. Stevin wordt hier aangeduid als scholier en woonde volgens het register aan de (Pieters)kerkgracht ten huize van Mr. Nicolaus Stochius, schoolmeester van de ‘triviale’ (Latijnse) school. Het lijkt er dus op dat hij zich had ingeschreven bij de Latijnse School. Op 16 februari 1583 schreef hij zich in bij de universiteit als Simon Stevinius Brugensis (= Simon Stevin uit Brugge).
Pagina uit het register van de volkstelling, 1581. Op de rechterpagina, als eerste in het laatste rijtje, staat “Symon Stephani van Brug”. Hij staat hier in een rijtje scholieren. Collectie Erfgoed Leiden en Omstreken, Stadsarchief Leiden deel II, inv.nr. 1289, folio 86
Detail van afbeelding hierboven met de vermelding van Symon Stephani van Brug. In de rechterkantlijn heeft iemand veel later 'Simon Stevyn' geschreven.
Kattenbelletje
Stevin heeft in de collecties van Erfgoed Leiden en Omstreken nog meer sporen nagelaten. In het rijke archief van de Leidse lakenkoopman Daniël van der Meulen bevindt zich een brief van Stevin uit 1593. Het stuk is een kattenbelletje uit Delft bij een zending boeken aan Van der Meulen. Daaruit blijkt dat Stevin boeken van de koopman had geleend, wat langer dan eigenlijk de bedoeling was: “Gunstighe Heer en Vriendt, ick sende u edele met brengher van desen, de boucken die ick langher bij mij behouden heb dan naar ’t behoiren…”.
Briefje van Simon Stevin aan Daniel van der Meulen, 1593. Collectie Erfgoed Leiden en Omstreken, Stadsarchief Leiden deel II, inv.nr. 486.
Prins Maurits
In datzelfde jaar 1593, kreeg Stevin van Prins Maurits van Oranje, stadhouder van Holland en Zeeland en tevens kapitein-generaal, een aanstelling als privé-docent . Tegelijkertijd diende hij als ingenieur bij het Staatse leger. In die functie raakte hij betrokken bij vestingbouw en het verbeteren van de logistiek van het leger te velde. Maurits was zeer onder de indruk van Stevin, benoemde hem in 1604 tot kwartiermeester en vroeg hem bovendien een onderwijsprogramma voor een ingenieursopleiding te ontwikkelen.
Graf
De wetenschapper stierf vierhonderd jaar geleden, in 1620, waarschijnlijk in Den Haag. De locatie van zijn graf is niet bekend. Stevin liet een rijke collectie manuscripten over architectuur, vestingbouw, molenbouw, muziek en legerorganisatie na.
Tentoonstelling
Het Stadsarchief Brugge organiseert van 28 augustus tot 29 november een tentoonstelling over het leven en werk van de beroemde Brugse wetenschapper Simon Stevin. Voor het eerst zijn al zijn werken en manuscripten te zien. Erfgoed Leiden en Omstreken werkte mee aan een film die voor deze tentoonstelling zijn gemaakt.
Vondst van de Week
Vondst van de week (#VVDW) is een rubriek van de erfgoedexperts van Erfgoed Leiden en Omstreken. Zij doen daarin verslag van opmerkelijke vondsten en ervaringen. Via deze site, twitter en facebook houden zij u op de hoogte.
André van Noort