Erfgoed Leiden en omstreken

Info

#VVDW: familiekroniek van een Sassenheimse dominee

Een bijzondere kroniek van een predikantenfamilie uit ca. 1770. De Sassenheimse dominee Gerardus Cloppenburg begon er mee, zijn zoon Nicolaus zette het werk voort. Het document bevat niet alleen een opsomming van voorouders, maar ook veel informatie over het leven van de verschillende familieleden. Van een jong overleden “zeer verstandig en gehoorzame” dochter tot zoon Abraham die als boekhouder naar Oost-Indië trok. Deze details maken het handgeschreven document tot een voor die tijd unieke familiekroniek. Het werd onlangs verkregen door de Stichting Oud Sassenheim en Erfgoed Leiden en Omstreken.

Gerardus Cloppenburg was predikant van Sassenheim vanaf 1708 tot zijn emeritaat in 1751. Zijn zoon Nicolaus bekleedde het ambt in ’s-Gravenmoer van 1739 tot 1770.

 De familiekroniek van Gerardus Cloppenburg uit de achttiende eeuw

Lijst met 35 predikanten
De kroniek begint met een door Nicolaus opgestelde lijst van maar liefst 35 predikanten zowel van vaders- als van moederszijde. Ook een aantal broers en een zwager waren predikant. Nicolaus was er trots op en liet deze lijst graag zien.

De jongste dochter: een verstandig en gehoorzaam kind
Daarna volgen de familieaantekeningen van vader Gerardus Cloppenburg. Hij begint bij zijn ouders Ruwart Cloppenburg en Johanna Adriana Lover, die op 24 december 1673 te Ankeveen in het huwelijk traden. Ook noemt hij zijn geboorte op 1 maart 1675 te Kortenhoef. Gerardus trouwde in juli 1701 in de Franse kerk te Amsterdam met Maria Domburg. Hij noemt in de kroniek hun dertien kinderen waarvan enkele op jonge leeftijd overlijden. Zo schrijft hij over zijn jongste dochter Geertruijda Johanna: "na dat wel een jaar de koors gehad had, edog in twee daegen schielijk van haar verstand beroovd, met geduurige stuijpen eijndelijk sagjens ontslaapen." Hij merkte daarbij op dat zij een "zeer verstandig en gehoorzaam kind geweest zijnde".

 Pagina zes en zeven uit de familiekroniek van Gerards Cloppenburg

Zoon Abraham naar Oost-Indië
Cloppenburg gaat uitvoerig in op het leven van zijn dierbare kinderen. Het schrijft over zijn zoon Abraham dat hij op 6 december 1728 als boekhouder is meegegaan op het schip Kerssenhoff naar Oost-Indië. De predikant tekende hierbij aan: "D’Here bewaere en geleijde hem over zee, en brenge hem in sijne vreese in de haeve van sijne begeerte." In 1731 keerde Abraham terug. Hij vertrok vervolgens op 5 januari 1732 met het schip Gaasperdam naar Kaap de Goede Hoop om daar met zijn geliefde te trouwen en te wonen. Dat gebeurde op 1 juni 1732 met Geertruijda Meijboom.

Met eenpaerige stemmen beroepen
In zijn uitgebreide en zeer gedetailleerde familiekroniek noemt Gerardus Cloppenburg zijn benoeming tot predikant van Sassenheim. Hij was op 11 juni 1708 met "eenpaerige stemmen en genoegen" tot predikant van Sassenheijm beroepen en binnen 14 dagen van zijn Excellentie de Grave van Portland (doen in Engeland zijnde) geapprobeert. Hij werd op 16 september 1708 door Ds. Holtius (predikant van Koudekerk) tot predikant van Sassenheim bevestigd en deed zijn inleiding ’s middags uit het bijbelboek 1 Corinthe, vers 2:2.

 A.Rademaker, de Dorpskerk van Sassenheim, 1732, kopergravure. Uit: Rhynlands fraaiste gezichten. Collectie Dorpsakerk Sassenheim.

Voortzetting door zoon Nicolaus
Cloppenburg werd op 13 juni 1751 opgevolgd door Ds. Johannes Balthazar Bennet. Zijn zoon Nicolaus schrijft in de familiekroniek dat zijn vader door zijn hoge ouderdom en grote verzwakking zijn familieaantekeningen niet meer bijgehouden had. Nicolaus zette het werk van zijn vader voort door op dezelfde manier verder te gaan. Hij begint met zijn huwelijk op 18 juli 1745 te ’s-Gravenmoer met Johanna Hamer en noemt vervolgens zijn elf kinderen.

 Op het predikantenbord in de dorpskerk van Sassenheim wordt Gerardus Kloppenburg vermeld, met een -K-. Hij was hier predikant van 1708 tot 1750.

Overlijden
De kroniek eindigt met het overlijden van zijn vader en moeder in 1754. Zijn moeder was zeer veele jaaren met "de smertelijke jigtpijnen gelaboreert" en dat werd haar uiteindelijk fataal. Zijn vader was "in leeven zeer waardig en veel gelieft predikant te Sassenheim" geweest. De laatste jaren had hij last van "groote verswakkinge en verstervinge van leevensgeesten" wat verergerde toen zijn vrouw stierf. Gerardus Cloppenburg overleed op 3 november 1754. Zijn stoffelijk overschot werd in een grafkelder in de kerk van Sassenheim begraven.  Zijn overlijden wordt ook vermeld in een 20ste-eeuws afschrift van het gravenregister van deze kerk.

 Dominee Cloppenburg wordt genoemd in het gravenregister van de dorpskerk van Sassenheim (9 november 1754), zo is te zien in dit twintigste-eeuws schriftje dat een afschrift bevat van het gravenregister. Collectie Dorpskerk Sassenheim.

Online
De familiekroniek is door Erfgoed Leiden en Omstreken gefotografeerd en nu online te raadplegen. Hier vindt u ook een twintigste-eeuwse transscriptie van de familiekroniek.

Vondst van de Week
Vondst van de week (#VVDW) is een rubriek van de erfgoedexperts van Erfgoed Leiden en Omstreken. Zij doen daarin verslag van opmerkelijke vondsten en ervaringen. Via deze site, twitter en facebook houden zij u op de hoogte.

André van Noort

kaart