Het vloerzeil met Perzisch motief uit Utrechtse Veer 15. 

Het stukje zeil is wat dunner dan linoleum en heeft niet de voor linoleum kenmerkende rug van juten. Mogelijk gaat het om een soort viltzeil of is het zogenaamd Linofelt.

Viltzeil
Viltzeil wordt al rond 1930 in krantenadvertenties genoemd, Linofelt vanaf ca. 1950. Beide producten waren een goedkoper alternatief voor linoleum en hebben een onderkant die gemaakt is van een soort papier met daarop bitumen of asfalt. Dessins werden hier op aangebracht door middel van gedrukte verflagen, de bovenzijde werd slijtvast afgewerkt met een laklaag. Viltzeil was weer een stuk goedkoper dan Linovelt.

Een advertentie van een winkel uit Oegstgeest uit 1952 voor viltzeil met Perzisch motief toont aan dat het in de omgeving van Leiden verkrijgbaar was.

Advertentie voor viltzeil in de Nieuwe Leidsche Courant, 23 januari 1952 (p. 6)

Linoleum, veerkrachtige vloerbedekking
Eind 19de eeuw vond Frederich Walton een nieuwe harde vloerbedekking uit: linoleum, samengesteld uit kurk, lijnolie en hars, bevestigd op een jute mat. We kennen het allemaal nog steeds als toepassing van de licht dempende en hygiënische vloerbedekking in scholen en gymzalen. Als het nieuw is, heeft linoleum de kenmerkende geur van lijnolie. Ook roept het materiaal wellicht herinneringen op aan de middelbare school, waar we allemaal wel eens een linosnede hebben gemaakt. Bij deze techniek wordt een voorstelling uit een stukje linoleum gegutst, vervolgens wordt het ingesmeerd met inkt en wordt het afgedrukt op papier met behulp van een pers.

Advertentie voor linoleum uit het Leidsch Dagblad, 20 maart 1930 (p. 8)

Dessins: graniet, hout, nerf of marmer
Omstreeks 1930 kwamen ook linoleumsoorten op de markt die waren voorzien van dessins. J.G. Wattjes schrijft daarover in zijn architectuurhandboek voor Constructie van gebouwen uit 1934: ‘Door menging van verschillende kleuren ontstaat graniet-, hout-, nerf-, of marmerlinoleum. Voor inlaidlinoleum wordt de verschillend gekleurde linoleumstof door middel van sjablonen op de jutebaan gestort en daarna hydraulisch geperst, waarbij dus elke kleur doorloopt tot op den rug.’

V&D reclame voor perzische dessins
Begin 20ste eeuw werd veel geadverteerd in de Leidse kranten met de moderne vloerbedekking. In een advertentie uit 1920 lezen we dat bij V&D de linoleums en vloerzeilen op de tapijten- en beddenafdeling van het warenhuis te vinden zijn. Er zijn verschillende varianten te koop, zoals ‘graniet zeil’, linoleum met ‘Inlaid Perzische dessins’ en ‘Inlaid parket dessins’.

Advertentie voor linoleum bij Vroom & Dreesmann in het Leidsch Dagblad, 2 juli 1920

Zeldzaam
Met verbouwingen worden jonge, meer recente afwerkingen vaak verwijderd en komt er hedendaagse vloerafwerking voor in de plaats. Hiermee wordt het materiaal steeds zeldzamer. Om die reden is een stukje van het zeil opgenomen in het depot Historische Bouwfragmenten van Erfgoed Leiden en Omstreken. Zo kan er in de toekomst nog onderzoek naar worden gedaan.

Het stukje vloerzeil met Perzisch motief, zoals dat werd aangetroffen in Utrechtse Veer 15. Foto: rapportage asbestinventarisatie Van Santen Advies

Vondst van de Week
Vondst van de week (#VVDW) is een rubriek van de erfgoedexperts van Erfgoed Leiden en Omstreken. Zij doen daarin verslag van opmerkelijke vondsten en ervaringen. Via deze site, twitter en facebook houden zij u op de hoogte.

Cas Nagtzaam

 

Bronnen:
P. Bot, Vademecum historische bouwmaterialen, installaties en infrastructuur, Molenhoek: Veerhuis 2009, p. 544.
J.G. Wattjes, Constructie van gebouwen. Deel VI. Vloeren, binten, kolommen, plafonds en skeletbouw, Amsterdam: Kosmos 1934, p. 270.