Eeuwenoude hoefafdrukken van runderen, door archeologen gevonden op de plek van de nieuwe Noordwijkse woonwijk Buitengewoon Offem. De hoefafdrukken getuigen van een zogenaamde veedrift: een door rechtopstaande stokken begrensde strook land, waarlangs het vee van de ene naar de andere plaats werd gedreven. De stokken zijn vergaan, maar hebben bodemverkleuringen achtergelaten. Samen met grondsporen van boerderijen, waterputten en akkers bewijst deze vondst dat zich op deze plek tussen ca. 1800 voor Christus en de derde eeuw na Christus al mensen hadden gevestigd.
Een deel van het opgravingsterrein. Foto: IDDS/BAAC
De bodemverkleuringen laten zien dat er twee rijen stokken evenwijdig aan elkaar waren neergezet. Ze lagen haaks op andere bodemverkleuringen, sporen van palen die ooit deel uitmaakten van een boerderij.
Afdrukken van runderpoten in het opgravingsvlak (zie ook detail van deze foto hieronder). Ze zijn te herkennen aan de witte vlekken in de donkere ondergrond. De afdrukken zijn op een gegeven moment ondergstoven met licht gekleurd zand. Foto: IDDS/BAAC
Detail van foto boven.
Sporen van een veedrift
Waarschijnlijk is hier sprake van een veedrift. Deze leidde het vee mogelijk vanuit de dichtbijgelegen kwelders, waar het vee zal hebben geweid, naar de nederzetting en andersom. Een kwelder is een kleiig terrein dat onder invloed staat van de zee. Bij eb valt deze droog en bij vloed loopt deze onder water. De kustlijn lag in deze periode veel oostelijker dan tegenwoordig.
Binnen de veedrift lag een kuil, waarin water heeft gestaan. Ook deze kuil heeft een bodemverkleuring achtergelaten. In de buurt van deze kuil zijn pootafdrukken van runderen gevonden. Voor archeologen te herkennen, doordat er lichter zand in gestoven was. De waterkuil zal een drenkplaats zijn geweest voor het vee.
Archeologen legden de sporen van de veedrift vast op deze tekening. In rood de sporen van de staken, oranje de zone met de hoefafdrukken. Tekening: IDDS/BAAC
Datering in de IJzertijd
Hoe oud de veedrift precies is, valt lastig te zeggen. De boerderij wordt gedateerd in de overgangsperiode van de Midden IJzertijd naar de Late IJzertijd, oftewel ergens tussen ca. 250 voor Chr. en 12 voor Chr. De veedrift zal net als de boerderij ook ergens in deze periode zijn aangelegd.
Verkleuringen in de grond
Tijdens een opgraving verzamelen archeologen vondsten en onderzoeken ze verkleuringen in de grond. Verkleuringen kunnen zijn ontstaan door allerlei soorten grondgebruik. Zo laten weggerotte palen een verkleuring achter. Ook kuilen zijn te herkennen als een verkleuring in de grond. Een kuil die is dichtgegooid laat dan weer een andere verkleuring in de grond achter dan een met zand dichtgestoven kuil of een dichtgeslibte kuil waar water in heeft gestaan. Alle verkleuringen en vondstmateriaal bij elkaar leveren informatie over het leven van de mensen op deze plek.
Een opgravingsvlak in Offem Zuid; de bodemverkleuringen zijn sporen van greppels en paalkuilen. Ze geven de plattegrond van een huis uit de Romeinse tijd aan. Foto: IDDS/BAAC
Bodemverkleuring in Offem Zuid die aangeeft dat hier een kuil heeft gelegen.Deze kuil was te dateren in de Midden IJzertijd (500-250 v. Chr.) door aardewerk dat er in is gevonden. Foto: IDDS/BAAC
Buitengewoon Offem
Het archeologisch onderzoek is uitgevoerd voorafgaand aan de aanleg van de nieuwe Noordwijkse woonwijk Buitengewoon Offem. Niet eerder vond er in de bollenstreek een zo omvangrijke opgraving plaats. De woonwijk is genoemd naar het naastgelegen landgoed Offem.
Vondst van de Week
Vondst van de week (#VVDW) is een rubriek van de erfgoedexperts van Erfgoed Leiden en Om-streken. Zij doen daarin verslag van opmerkelijke vondsten en ervaringen. Via deze site, twitter en facebook houden zij u op de hoogte.
Marianne Rietkerk
Voor deze vondst van de week is gebruik gemaakt van de bevindingen uit het rapport:
M. Kooi, 2021.Bewoning en beakkering op een duinrug gedurende de bronstijd, ijzertijd en Romeinse tijd. Een opgraving in het plangebied Offem-Zuid te Noordwijk (gemeente Noordwijk), IDDS/BAAC rapport 54910418/A-18.0232, IDDS/BAAC, Noordwijk/’s-Hertogenbosch.