De opgraving vond april van dit jaar plaats op het terrein Bronsgeest, ter hoogte van de Van Berckelweg in Noordwijk. De gemeente Noordwijk gaf opdracht voor een opgraving omdat daar een nieuwe woonwijk komt.

Schatkaart
De tekst op het briefje luidt: ''1706 ... hieronder V voeten diep'' en er staat een tekeningetje van een schatkist en van een dolk op. Heeft iemand hier een schatkaart getekend? Als grap, of in een spel? In ieder geval hebben de archeologen vijf voeten diep geen dolk gevonden en al helemaal geen schatkist. Het papier dateert ook niet uit 1706. Het betreft overtrekpapier en dat is iets uit de 20ste eeuw.

De tekst op het briefje luidt: ''1706 ... hieronder V voeten diep'' met daarbij illustraties van een schatkist en een dolk. Foto: Erfgoed Leiden en Omstreken, 2022. 

Slaolie
Onderop de fles staat te lezen: NOF – Calvé Delft. NOF staat voor Nederlandse Oliefabriek. Die werd in 1883 in Delft opgericht en produceerde slaolie uit aardnoten. Het bedrijf ging de slaolie aanprijzen met prachtige advertenties, ontworpen door bekende kunstenaars als Jan Toorop. De fabriek fuseerde in 1898 met het Franse bedrijf van de gebroeders Emmanuel en George Calvé en ging na een tijdje NOF Calvé-Delft heten, later afgekort tot Calvé. De fles is dus niet ouder dan 1898. Op het briefje in de fles zitten nog olieresten. Bij het openmaken van de fles kwam de oliegeur je tegemoet. We hopen nog te achterhalen hoe oud de fles precies is.

Geïntrigeerde toeschouwers ruiken aan de fles waarin het briefje zat. Foto: Gemeente Noordwijk, 2022. 

De waterput
De fles lag halverwege een met aarde opgevulde middeleeuwse waterput. Die waterput is dus veel ouder dan de fles met het briefje. Archeologen vonden onderin de put een houten ton zonder deksel en met gaatjes in de bodem. Deze zorgde voor versteviging van de wanden van de put, zodat die tijdens gebruik niet kon instorten of vollopen met zand. In de ton lagen scherven van potten uit de 13de en 14de eeuw. De waterput moet dus al rond die periode zijn gegraven en gebruikt. Later raakte de waterput buiten gebruik waarna hij gevuld raakte met grond. Toch zal er aan het begin van de 20ste eeuw iets zichtbaar zijn geweest van de put. Iemand heeft toen de fles met het briefje erin begraven. Die is nu weer teruggevonden.

De waterput waarin de fles is gevonden. De houten duigen van de ton zijn te herkennen als lange donkere strepen. Foto: archeologisch onderzoeksbureau Archol, 2022.

Sporen uit de prehistorie
De archeologen deden op het terrein nog meer bijzondere vondsten: sporen van prehistorische greppels en akkers uit de bronstijd: de peruide tussen 2000 en 800 voor Christus. De grond van die akkers werd bewerkt met een eergetouw; een voorloper van de ploeg. De krassen die dat werktuig in het lichte duinzand maakte, zijn voor archeologen na zo’n 3000 jaar nog goed te herkennen in de ondergrond. Al in 1997 zijn bij archeologische opgravingen ook al dergelijk sporen gevonden een eindje verderop, aan de Gooweg. Waar nu een nieuwe woonwijk gaat verrijzen, woonden een paar duizend jaar geleden dus ook al mensen.

De krassen die het eergetouw, een voorloper van de ploeg, in het zand maakte zijn na zo’n 3000 jaar nog goed te herkennen in de ondergrond. Foto: archeologisch onderzoeksbureau Archol, 2022.

De fles en het briefje
Het openen van de fles en het briefje is op film vastgelegd. Beide stukken worden momenteel onder de juiste bewaaromstandigheden door Archol bewaard. Na afronding van het onderzoek zullen ze worden overgedragen aan het Provinciaal Archeologisch Depot Zuid-Holland in Alphen aan den Rijn.

Vondst van de Week
Vondst van de week (#VVDW) is een rubriek van de erfgoedexperts van Erfgoed Leiden en Omstreken. Zij doen daarin verslag van opmerkelijke vondsten en ervaringen. Via deze site, Twitter, Instagram en Facebook houden zij u op de hoogte.

Deze Vondst van de Week werd mogelijk gemaakt door Joris Brattinga (Archol), Gemeente Noordwijk en Marianne Rietkerk en Monique Roscher (Erfgoed Leiden).
24 augustus 2022