De VVDW betreft restanten van de Koningin Julianaschool, die gebouwd werd naar het fraaie ontwerp uit 1921 van de Leidse architect W. Fontein. Het schoolgebouw bevond zich aan de Munnikenstraat en de Oosterstraat. Het werd in 1923 in gebruik genomen. Zowel de school voor Gewoon Lager Onderwijs als de kleuterschool De Kiekeboe hadden hier hun onderkomen. Het gebouw bestond uit twee vleugels aan de straatzijdes, verbonden met een dwarsgeplaatst gymnastieklokaal. De Koningin Julianaschool en De Kiekeboe gingen in 1983 samen op in Basisschool Het Galjoen. In 1989-90 werd de school grotendeels gesloopt. Enkel een deel van de straatvleugel aan de Oosterstraat en het dwarse gymnastieklokaal zijn overgebleven. Het deel van de straatvleugel is onherkenbaar, maar het gymnastieklokaal met gang en kleedkamer is nog steeds getuige van het fraaie ontwerp van Fontein. Deze VVDW licht de transformaties en uiteindelijke sloop van het schoolgebouw uit de jaren 20 toe.
Gevel aan de Oosterstraat, jaartal onbekend.
Restant van de gevel aan de Oosterstraat 16, tegenwoordig
Nieuwe School Munnikenstraat
In de jaren tachtig van de vorige eeuw verkeerde het schoolgebouw in slechte staat en had het schoolbestuur van Het Galjoen de wens voor uitbreiding van de school, dan wel nieuwbouw. Het gebouw was immers te klein geworden voor het aantal leerlingen. Een opgesteld renovatieplan bleek te kostbaar, waardoor nieuwbouw de voorkeur kreeg. Het duurde echter nog ruim vijf jaar voordat het Ministerie van Onderwijs met toestemming voor een nieuwe school op dezelfde locatie over de brug kwam.
Het dubbele schoolgebouw uit 1923 moest hiervoor bijna geheel wijken. In 1989 werd eerst de vleugel aan de Munnikenstraat gesloopt. De leerlingen werden tijdelijk ondergebracht in de vleugel aan de Oosterstraat en in de twee daarbij geplaatste noodlokalen. In oktober 1990 betrokken de leerlingen het nieuwe schoolgebouw van Het Galjoen aan de Munnikenstraat.
Het gymnastieklokaal was in 1960 al uitgebreid met een toestelberging, garderobe en wasruimte, waarvoor het ganggedeelte smaller was gemaakt. Ten tijde van de nieuwbouw aan de Munnikenstraat (1989-1990) is het gymnastieklokaal met financiële hulp van het bestuur van de protestants-christelijke schoolvereniging gerenoveerd.
Sloop Oosterstraat
Na de oplevering van de nieuwbouw begon de gedeeltelijke sloop van de vleugel aan de Oosterstraat. Slechts de gang en de twee lokalen rechts op de begane grond bleven staan. Vergelijking met een oude foto toont dat de raamindeling er nog is, al zijn delen van de detaillering en het glas-in-lood verdwenen. De nog bestaande kleedkamer, behorend bij het gymnastieklokaal, bevindt zich uiterst rechts naast deze lokalen. Deze ruimte heeft een eigen entree aan de Oosterstraat, in een smal topgeveltje, dat ook op de oude foto te herkennen is. In de kleedkamer is vooral de tegelvloer een blikvanger. De eenvoudige afwerking van het plafond met houten delen, waarbij de spanten met rondboog deels in het zicht zijn, draagt bij aan het sobere beeld van deze ruimte. De spanten rusten ieder op een simpel vormgegeven uitkragende console.
Fontein stond bekend om zijn “degelijkheid en prima afwerking”1. De eenvoudige details en duidelijk zichtbare constructie in deze voormalige kleedkamer onderschrijven dit.
De tegelvloer liep door in de hoofdgang van het schoolgebouw aan de Oosterstraat en is nog voor een deel in de huidige gebouwen te zien. Doordat de indeling van de ruimten hier nu niet meer op aansluit, leidt het hier en daar tot een vreemde positie van het tegelpatroon.
Tegelvloer in de gang naar de kleedkamer
(Her-) Bestemming Onbekend
De dubbele school kwam tot stand, in de tijd dat vrijwel deze hele buurt werd ingericht. In de jaren die volgden groeide het aantal leerlingen, totdat het gebouw verouderde en zelfs te klein werd. Aan de Munnikenstraat brachten nieuwbouw en noodlokalen lange tijd uitkomst, maar de Zeeheldenbuurt vergrijsde en de leerlingen verdwenen. Aan de Oosterstraat waren de oorspronkelijke lokalen al verbouwd voor Buurthuis het Schippertje.
In 2011 sloot de school, inmiddels De Dolfijn geheten, haar deuren en sindsdien is een groot deel van het gebouw niet meer in gebruikt. Over een nieuwe bestemming voor het schoolgebouw, het gymnastieklokaal en de nog resterende delen van het oorspronkelijke schoolontwerp van W. Fortuin, is nog niets bekend. Delen van de nieuwbouw, maar ook het multifunctionele gymnastieklokaal worden verhuurd en gebruikt voor kinderopvang en cursusdoeleinden.
Francien van Zaanen Durand
1 W. (Willem) Fontein (1864-1949): Leids architect , een echte Leidenaar, die in zijn hoogtijdagen veel ontwierp voor Leiden en omringende gemeenten. Zijn opleiding genoot hij bij het architectenbureau van W.C. Mulder en later werkte hij ook enige tijd samen met architect H.C. Jesse. Zijn werk kenmerkt zich in degelijkheid en een prima afwerking. Leids Jaarboekje, 1950, p. 56-57
Over Vondst van de week (#VVDW)
Vondst van de week (#VVDW) is een rubriek van de erfgoedexperts van Erfgoed Leiden en Omstreken. Zij doen daarin verslag van opmerkelijke vondsten en ervaringen. Via deze site en het het twitter-account ErfgoedLeiden houden zij u op de hoogte.
Bekijk ook andere archiefvondsten, bodemschatten én bouwgeheimen via 'Erfgoed in Kaart'