Erfgoed Leiden en omstreken

Info

VVDW#33: Een bijzonder receptenboek uit 1830

Het archief van de bekende Leidse familie De la Court is een belangrijke bron voor onderzoek naar de stadsgeschiedenis en de textielhandel in het bijzonder. Stamvader Pieter de la Court vestigde zich in 1618 vanuit Vlaanderen als lakenkoopman in Leiden. Het familiearchief herbergt stukken van Pieters nazaten tot aan het einde van de negentiende eeuw. Hierbinnen is een wel heel huiselijk object ontdekt, namelijk een receptenboek uit 1830. Het boek bevindt zich onder inventarisnummer 462 en heeft als titel “Resepteboek en adresse en waschboek huijshoudensboek van 1830”. Het was eigendom van Margaretha Beeldsnijder (1754 – 1836), weduwe van Jeronimus Tonneman (1753 – 1812). De teksten zijn geschreven op de onbedrukte pagina’s van een almanak voor het jaar 1777. Deze almanak, uitgegeven in Amsterdam, geeft een overzicht van alle jaar-, paarden-, beesten- en leermarkten, maanstanden, enzovoorts.

De handgeschreven recepten zijn allereerst bereidingsvoorschriften voor gerechten. Een voorbeeld is een recept voor hoofdkaas. Hiervoor is een grote hoeveelheid zeer fijngehakt vlees nodig: 16 pond ossenbil, een kalfskop, een halve varkenskop en vier kalfspoten. Een ander voorbeeld is een recept voor een gebraden, omgekeerde Arminiaan (een remonstrant!). De ingrediënten hiervoor zijn een baars, beschuit, boter en enige schijfjes citroen. Eerst wordt de baars in gesmolten boter en beschuit gewenteld. Daarna komt de vis op een rooster onder een warm deksel te liggen, al regelmatig kerend. Tot slot moet er ansjovis of citroensaus over.

 

Verderop in het boekje staan recepten tegen kwaaltjes. Om doofheid tegen te gaan moeten bijvoorbeeld twee stuks witte andoorn en twee stuks moerkruid fijngesneden worden. Leg dit in een doekje tot een matrasje. Vervolgens moet het middel alle avonden op de oren gedaan worden. Ververs de kruiden wel om de drie dagen.

 

Tot slot vermeldt het boekje allerlei nuttige adressen zoals dokter Douglas voor de ogen, zoute krakelingen in het Goude Kruys in de Nes bij de Vijgendam, stijfster Trijntje Dauw op Oostenburg, Jan Jacobie de appelverkoper te Vreeland, V. Collignon Bume paraplumaker in de Bantemerstraat nr. 15, werkster Betje Brugts in de Foeliestraat over de 1ste dwarsstraat boven nr. 28, enzovoorts.

 

Jan Lagas en André van Noort

 

Over Vondst van de week (#VVDW)

Vondst van de week (#VVDW) is een rubriek van de erfgoedexperts van Erfgoed Leiden en Omstreken. Zij doen daarin verslag van opmerkelijke vondsten en ervaringen. Via deze site en het het twitter-account ErfgoedLeiden houden zij u op de hoogte.

Bekijk ook andere archiefvondsten, bodemschatten én bouwgeheimen via 'Erfgoed in Kaart'

kaart