De vondst van deze week is een pelgrimsinsigne uit Rome. Het is gevonden door archeologen van Arcadis en Aeres Milieu tijdens een opgraving aan de Meerburgerkade. Hier worden de bestaande woningen gesloopt en deze zullen plaats maken voor nieuwbouw van woningcorporatie Portaal.
Wat is een pelgrimsinsigne?
Pelgrimsinsignes zijn kleine tinnen speldjes met een religieuze afbeelding. Ze werden in de middeleeuwen door pelgrims als souvenir gekocht in bedevaartsoorden. De drager toonde hiermee aan dat hij de lange bedevaart had volbracht. Ook hechtte men er een symbolische waarde aan en droeg dergelijke speldjes als een soort talisman of bescherming. Pelgrimsinsignes werden in grote aantallen geproduceerd en worden daardoor ook redelijk vaak gevonden. Insignes uit Rome, waar bovendien de “Leidse” sleutels op zijn afgebeeld komen echter niet zo vaak voor.
De pelgrimsinsignes zijn in de bodem in stukken gebroken, maar nog goed herkenbaar
Het insigne van de Meerburgerkade
Op het insigne dat bij de Meerburgerkade is gevonden, kunnen we meerdere dingen zien. Allereerst beeldt het insigne het hoofd van Christus af. Deze is geflankeerd door de sleutels van Petrus – die ook in het Leidse stadswapen voorkomen - en voorzien van een tiara. Al deze symbolen zijn kenmerkend voor de pelgrimages naar Rome. Het insigne verwijst namelijk naar de apostelen Petrus (en Paulus) en het Vera Icon: de zweetdoek van Veronica met de afdruk van het gelaat van Christus. Deze doek werd in de St. Pieter bewaard en vanaf de vroege 13e eeuw jaarlijks in een processie van de St.Pieter naar de kerk van Sancto Spirito gedragen. Het initiatief voor deze processiegang kwam van de paus die hiermee het aantal pelgrimages naar Rome wilde vergroten. Dit was ‘nodig’ omdat Santiago de Compostella in de 12e eeuw veel populairder werd dan Rome en dat was niet naar de zin van de paus.
Een voorbeeld van een pelgrimsinsigne uit Rome. Door de tijd heen zijn er allerlei variaties gemaakt
Hoe oud is dit pelgrimsinsigne?
Gezien de herstart van Rome als pelgrimsoord in de 13e eeuw moeten we op zijn vroegst denken aan de 13e eeuw. Vergelijkbare insignes zijn echter tot ver in de 15e eeuw in gebruik geweest, dus dit exemplaar kan gedateerd worden in de periode tussen de 13e en 15e eeuw. Ook de andere voorwerpen die tijdens de opgraving zijn gevonden zijn in deze periode in gebruik geweest.
Chrystel Brandenburgh
Over Vondst van de week (#VVDW)
Vondst van de week (#VVDW) is een rubriek van de erfgoedexperts van Erfgoed Leiden en Omstreken. Zij doen daarin verslag van opmerkelijke vondsten en ervaringen. Via deze site en het het twitter-account ErfgoedLeiden houden zij u op de hoogte.
Bekijk ook andere archiefvondsten, bodemschatten én bouwgeheimen via 'Erfgoed in Kaart'