De bouw van de parkeergarage op de Lammermarkt is in december van start gegaan. Tijdens dit bouwproject vindt ook archeologisch onderzoek plaats. In deze Vondst van de Week praten we u bij over de eerste resultaten van het onderzoek.
De archeologen van BAAC documenteren de eerste muurresten die tijdens de opgraving zijn aangetroffen
Wat ligt er onder de Lammermarkt?
Het gebied dat we nu de Lammermarkt noemen kent een lange geschiedenis. In de middeleeuwen lag het buiten de stadsmuren waar maar weinig bebouwing stond. Buiten de muren van de stad lagen wel enkele kloosterterreinen. Aan de noordwestzijde van de stad waren dat het St. Margarethaconvent (1404-1458), het St. Maria Magdalenaklooster (1458-1542) en het St. Aegtenklooster (1432-1553). Op de enige stadskaart uit deze tijd is het gebied als onbebouwd weergegeven (J. van Deventer, 1554).
Deze kaart is echter vrij grofmazig en er zal ongetwijfeld sprake zijn geweest van opstallen op de kloosterterreinen. Dit blijkt maar weer uit historische bronnen die vermelden dat bij de aanleg van de stadsvest in 1611 resten van de gebouwen van het St. Aegtenklooster zijn aangetroffen en verwijderd. Voorafgaand aan het beleg van Leiden is in 1572 alle bebouwing rondom de stad gesloopt. Zo ook de gebouwen van de kloosters en eventuele opstallen binnen het plangebied. Na het beleg in1574 werd het gebied herverkaveld.
In 1611 werd de stad vergroot. Ten behoeve hiervan kocht de stad de landen op die binnen de stad zouden komen te liggen. Voor zover bekend zijn er in de periode tussen 1572 en 1610 geen gebouwen verrezen in het plangebied. De landerijen waren in gebruik als weiland, raamland, boomgaard of moestuin. Met de stadsuitleg wijzigde de indeling van het gebied ingrijpend. Twee waterwegen doorkruisten het gebied: de Langegracht (in het verlengde van de huidige Langegracht) en de Binnenvestgracht (vlak ten zuiden van Molen de Valk). Onder de huidige Lammermarkt en een deel van het parkeerterrein van Molen de Valk lag een compleet bouwblok. Het noordelijk deel van het plangebied werd ingericht als bolwerk.
Vanaf 1860 werden de Korte Langegracht en de Binnenvestgracht gedempt. Het bouwblok is in 1906 gesloopt om plaats te maken voor de veemarkt. Het bastion is vanaf het midden van de 19e eeuw in gebruik genomen als begraafplaats. Een deel hiervan was gereserveerd voor Joodse graven. In 1911 werd de algemene begraafplaats gesloten en geruimd. De Joodse begraafplaats bleef in gebruik tot 1962 waarna de graven werden overgebracht naar Katwijk.
Archeologisch onderzoek tijdens een bouwproject
Voorafgaand aan de bouw is al eens eerder een archeologisch onderzoek uitgevoerd op de Lammermarkt. In 2013 groeven archeologen van BAAC Archeologie en Bouwhistorie (Den Bosch) een tweetal proefsleuven op het parkeerterrein. Hieruit maakten ze op dat er in de bodem nog intacte resten uit het verleden liggen. Dit was reden genoeg om tijdens de bouw van de parkeergarage verder te kijken. Daarom graven de archeologen van BAAC vooruitlopend op de bouw vrijwel de gehele bouwkuip op. Dit gebeurt gefaseerd, omdat ook het bouwproject in fasen is ingedeeld. De afgelopen weken is de buitenste ring rondom de cirkelvormige garage opgegraven; in het voorjaar volgt de volgende fase waarin het hele binnenterrein aan bod komt.
De sporen van een beerput kunnen ons veel informatie geven over het afval van een huishouden uit die tijd
De eerste resultaten
In deze fase zijn al resten van het 17e-eeuwse bouwblok opgegraven. Helaas is er in het verleden al zoveel in de bodem gerommeld dat er geen sprake meer is van mooie en intacte huisplattegronden. Wel vinden de archeologen af en toe bijzondere sporen zoals een beerput die naar verwachting in de 19e eeuw voor het laatst gebruikt is. De vulling van deze beerput is in zijn geheel uitgegraven en zal over een fijne zeef worden gespoeld zodat alle vondsten kunnen worden verzameld. Beerputten uit deze periode zijn uiterst zeldzaam en deze vondst zal ons veel informatie geven over het afval van een huishouden uit die tijd.
Chrystel Brandenburgh
Over Vondst van de week (#VVDW)
Vondst van de week (#VVDW) is een rubriek van de erfgoedexperts van Erfgoed Leiden en Omstreken. Zij doen daarin verslag van opmerkelijke vondsten en ervaringen. Via deze site en het het twitter-account ErfgoedLeiden houden zij u op de hoogte.
Bekijk ook andere archiefvondsten, bodemschatten én bouwgeheimen via 'Erfgoed in Kaart'