Voor het rijksmonument Lange Mare 58 is eind 2014 een omgevingsvergunning aangevraagd. Ter voorbereiding op deze aanvraag werden diverse niet-monumentale onderdelen in het pand verwijderd. Tijdens deze ontmanteling trof het architectenbureau Veldman I Rietbroek I Smit op de eerste verdieping een rijkversierde schouwboezem aan achter vrij recente beplating. Een schouwboezem is het bovenste gedeelte van een schouwpartij, waarmee de rook boven de stookplaats wordt opgevangen. Het ontdekte pronkstuk, dat oorspronkelijk op een marmeren schouwmantel zal hebben gestaan, staat momenteel op een relatief eenvoudige houten exemplaar, dat van veel later datum is.
Vooraanzicht van de ontdekte schouwboezem (Foto Cas Nagtzaam)
De schouwboezem bestaat uit twee zones. In de bovenste zone bevond zich een schilderij dat gelukkig nog in het pand aanwezig is, zie afbeelding 2. Aan weerszijden van het schilderij is de schouwboezem versierd met bloemfestoenen. De onderste zone werd vermoedelijk gedomineerd door een rechthoekige spiegel. Boven dit thans lege kader bevindt zich een groot symmetrisch schelpmotief, bekroond met een boogvorm. Aan weerszijden hiervan is de schouwboezem versierd met zware voluten. Hoe de kopse zijden van de bijzondere schouwboezem er uitzien, zal verdere ontmanteling uitwijzen.
Architect Boudewijn Veldman houdt het schilderstuk op de oorspronkelijke plek (Foto Cas Nagtzaam)
Tijdens de geplande interne verbouwing van het pand zal de kleurstelling van de latere houten schouwmantel worden afgestemd op de kleurstelling van de schouwboezem. Het lege kader zal weer worden opgevuld met een spiegel.
Het ontwerp van de schouwboezem is vergelijkbaar met andere voorbeelden in Leiden, te weten een schouwpartij uit circa 1730 in Apothekersdijk 27 en een schouwpartij uit 1732 in Oude Singel 118. Beide voorbeelden hebben net als de schouwboezem van Lange Mare 58 een opdeling in twee zones en een vergelijkbare zware detaillering.
Cas Nagtzaam
Over Vondst van de week (#VVDW)
Vondst van de week (#VVDW) is een rubriek van de erfgoedexperts van Erfgoed Leiden en Omstreken. Zij doen daarin verslag van opmerkelijke vondsten en ervaringen. Via deze site en het het twitter-account ErfgoedLeiden houden zij u op de hoogte.
Bekijk ook andere archiefvondsten, bodemschatten én bouwgeheimen via 'Erfgoed in Kaart'