Erfgoed Leiden en omstreken

Info

VVDW#27: De slangbrandspuit

In het Stadsarchief van Leiden 1575 – 1816 bevinden zich een aantal zogenaamde keurboeken. Hierin staan allerlei verordeningen van het stadsbestuur.

In het keurboek van de Leidse stadssecretaris Pieter van Groenendijck uit 1658 is een gedrukte handleiding voor het gebruik van een slangbrandspuit aangetroffen. Hierbij is een gravure van de spuit gevoegd. Ieder onderdeel heeft een letter. Onderaan de gravure is aangegeven wat deze letters betekenen.


De handleiding is gedrukt in opdracht van Jan van der Heyde en Jan van der Heyde de Jonge, generale stadsbrandmeesters te Amsterdam. Wie goed in de vaderlandse geschiedenis thuis is, zal Jan van der Heyde of van der Heijden (1637 – 1712) herkennen als de uitvinder van de slangbrandspuit. In 1672 slaagde hij erin deze te verbeteren. Hij demonstreerde zijn vinding bij het stadhuis en vanaf de Westertoren in Amsterdam. De Amsterdamse burgemeesters waren onder de indruk en elk van de zestig wijken kreeg een nieuwe spuit.

Jan van der Heijden kreeg in 1697 bezoek van tsaar Peter de Grote, die tevergeefs probeerde hem over te halen mee naar Rusland te gaan. De uitvinder verkocht hem wel een aantal brandspuiten à 385 gulden per stuk. Dat was in die tijd een fors bedrag! Naast uitvinder was Jan van der Heijden ook schilder van voornamelijk stadsgezichten. Hij was een veelzijdig mens.

De handleiding is bij de keur op de bestrijding van brand ingebonden. Hierbij bevindt zich ook een handleiding compleet met illustratie voor het onderhoud van de brandspuit. Zo moesten de slangbrandspuiten zoveel mogelijk “in plaatsen van gematigde Logt, en die muisdigt zyn” worden geplaatst en tenminste vier malen in het jaar worden geïnspecteerd en gereinigd.



André van Noort, Erfgoed Leiden en Omstreken

Over Vondst van de week (#VVDW)

Vondst van de week (#VVDW) is een rubriek van de erfgoedexperts van Erfgoed Leiden en Omstreken. Zij doen daarin verslag van opmerkelijke vondsten en ervaringen. Via deze site, twitter en facebook houden zij u op de hoogte. Bekijk ook andere archiefvondsten, bodemschatten én bouwgeheimen via 'Erfgoed in Kaart'.


kaart