Groot was dan ook de verbazing toen onlangs melding werd gemaakt van de vondst van een aantal Romeinse munten, waaronder een kleine muntschat. De muntschat bestaat uit vijf zilveren denarii uit de laatste eeuwen voor Christus. Ze werden door een metaaldetector-amateur gevonden in een kluitje klei in een weiland in de Cronesteijnse polder. Niet ver hier vandaan vond dezelfde amateur nog acht andere Romeinse munten uit de eerste eeuwen na Christus en een kwart dirhem uit de 10e eeuw.

Romeinse bewoning in Cronesteijn

Wat zegt deze groep munten ons over de geschiedenis van onze regio?
Vanaf het midden van de eerste eeuw na Chr. was de Rijn de noordelijkste grens van het Romeinse rijk. Langs deze hele grens, aangeduid als limes, bouwden de Romeinen militaire versterkingen. Een van deze castella lag binnen de huidige grenzen van Leiden. Het castellum Matilo bij Roomburg werd gebouwd aan de monding van een waterloop: de Fossa Corbulonis. Volgens de Romeinse geschiedschrijvers was deze in 47 na Chr. onder leiding van de veldheer Corbulo aangelegd als verbinding tussen de Rijn en de Maas. Dit kanaal had zijn oorsprong in een natuurlijke kreek die afwaterde op de Oude Rijn. De loop volgt globaal die van de huidige Vliet en het Rijn-Schiekanaal.

Langs het kanaal zijn meerdere vindplaatsen uit de Romeinse tijd bekend in de Oostvlietpolder en de Cronesteynse polder. Het gaat in deze gevallen waarschijnlijk om inheemse boerennederzettingen, die verspreid in het landschap lagen. Door de nabijheid van het kanaal stonden de bewoners van deze nederzettingen in goed contact met Matilo en de Cananefaatse hoofdstad Forum Hadriani bij Voorburg.

Munstschat

Bij het begrip muntschat denken we doorgaans aan grote potten gevuld met zilveren en gouden munten. De term muntschat is echter een verzamelnaam voor “munten die bij elkaar gevonden worden en waarvan wordt aangenomen dat ze op één bepaald moment in de bodem terecht zijn gekomen”.
Het feit dat er in de directe omgeving van de muntschat nog meer Romeinse munten aan het licht zijn gekomen kan erop wijzen dat er op deze plaats of in de directe omgeving een (inheems) Romeinse nederzetting heeft gelegen.

Datering

De datering van de muntschat is op basis van de munten niet precies vast te stellen. Dit klinkt tegenstrijdig want we kunnen aan de afbeelding op de munten zien wanneer ze ongeveer geslagen zijn: in dit geval tussen 148 en 77 voor Christus. Deze zilveren munten kunnen echter heel lang in gebruik zijn gebleven: tot ver in de eerste eeuw na Christus vormden dergelijke Republikeinse denarii het belangrijkste zilvergeld in het Romeinse Rijk. Pas tegen het einde van de eerste eeuw raakten deze munten langzamerhand buiten omloop. De Cronesteijns munten kunnen dus meer dan 200 jaar in gebruik geweest wat meteen een verklaring is voor het feit dat ze erg zijn afgesleten.

De overige munten die in de omgeving van de muntschat zijn gevonden hebben uiteenlopende dateringen. Bijzonder om te vermelden is een bronzen as uit de regeringsperiode van keizer Claudius (41-54 na Chr.). Ook opvallend is dat er vier munten uit de vierde eeuw zijn gevonden uit de regeringsperiode van Constantius II (337-361). Aangenomen wordt dat het Romeinse fort Matilo net als de andere forten in het westen van Nederland in de tweede helft van de derde eeuw verlaten is, maar Romeinse invloeden bleven tot ver in de vierde eeuw merkbaar.

Oosterse invloeden?

Een vreemde eend in de munten-bijt is de kwart (of halve) dirhem uit de 10e eeuw. Deze munt is afkomstig van de Fatimiden, een kalifaat uit de 10e tot 12e eeuw, ter plaatse van het huidige Egypte. In Nederland is nog niet eerder een Fatimiden munt gevonden en munten uit andere Arabische landen zijn zeldzaam! In de tiende eeuw was er sprake van een wijdvertakt handelsnetwerk waarin de Scandinavische landen (de Vikingen) een grote rol speelden. Vermoedelijk is deze munt dan ook via die weg in ons land terecht gekomen. Het illustreert maar weer hoe ver de internationale contacten in de middeleeuwen reikten.

Meld een vondst

Heeft u ook een bijzondere vondst? Of iets gevonden waarvan u niet weet wat het is? Meld het via het digitale loket aan Erfgoed Leiden. Wij kunnen u helpen uw vondst te determineren.

Chrystel Brandenburgh, Erfgoed Leiden en Omstreken

Determinaties munten Paul Beliën (De Nederlandsche Bank)

Over Vondst van de week (#VVDW)

Vondst van de week (#VVDW) is een rubriek van de erfgoedexperts van Erfgoed Leiden en Omstreken. Zij doen daarin verslag van opmerkelijke vondsten en ervaringen. Via deze site, twitter en facebook houden zij u op de hoogte. Bekijk ook andere archiefvondsten, bodemschatten én bouwgeheimen via 'Erfgoed in Kaart'.