Het is tegenwoordig heel normaal dat in de Hooglandse Kerk te Leiden evenementen worden georganiseerd. Een mooi voorbeeld is het genealogisch evenement Famillement, dat op 8 oktober 2014 in deze kerk gehouden werd. Er was een markt, er waren lezingen en er kon zelf gegeten worden in de kerk. Dat dit meer dan honderd jaar geleden niet zo vanzelfsprekend was, blijkt uit het volgende relaas.
Momenteel inventariseer ik het archief van de Nederlandse Hervormde Kerkvoogdij Leiden. Hierin trof ik een aantal stukken aan waarin geprotesteerd werd tegen een muziekuitvoering in de Hooglandse kerk. Dit was volgens de H. Schrift een hoogst afkeurende daad, waarover elk lid der gemeente, inzonderheid de kinderen Gods, hiermede ten diepste worden gegriefd. Het was een willekeurige handeling tegenover het Woord des Heeren dat zegt “Mijn huis is een huis des Gebeds”.
Het protest was gericht tegen de Gemeentecommissie van het Nederlands Hervormd Kerkgenootschap te Leiden, die hiervoor toestemming had gegeven. Het was ondertekend door 130 lidmaten van genoemd kerkgenootschap.
Wat was er aan de hand? In het Leidsch Dagblad van 6, 13 en 16 maart 1894 staat een advertentie waarin de Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst Afdeeling Leiden de Johannes Passion van Joh. Seb. Bach op 16 maart in de Hooglandse kerk aankondigt. Dit meesterwerk van Bach werd uitgevoerd door vijf solisten (sopraan, alt, tenor en twee bassen) ondersteund door de zangvereniging van genoemde afdeling en het strijkorkest van het Stedelijk Muziekcorps te Utrecht. Dit alles onder leiding van directeur de heer Dan. de Lange.
In de advertenties is vermeld dat het met gunstige beschikking van de Gemeentecommissie van het Nederlands Hervormd Kerkgenootschap te Leiden mogelijk was dit concert in de Hooglandse kerk te houden. Daarmee was de Gemeentecommissie lijnrecht ingegaan tegen het advies van de kerkenraad, die met 13 stemmen tegen en 11 stemmen voor tegen genoemde beschikking was. De Gemeentecommissie was in haar buitengewone vergadering van 13 februari 1894 van mening dat het verschil van stemmen zo klein was dat het concert gewoon doorgang kon vinden, maar dan wel onder de voorwaarde dat er niets aanstootelijks onder de muzikanten mag voorkomen.
Het protest van de 130 lidmaten haalde uiteindelijk niets uit. In het Leidsch Dagblad van 19 maart 1894 staat een recensie van dit concert. Deze begint met een woord van dank aan de genoemde Gemeentecommissie. De recensent schreef heel terecht dat Bach dit muziekstuk geschreven had met de bedoeling dat dit in een kerk uitgevoerd zou worden. Volgens hem miskende men de bedoelingen van de componist door zijn Passionmuziek te verwijzen naar de concertzaal. Hiermee liet de recensent zijn ongenoegen blijken over genoemd protest.
André van Noort, Erfgoed Leiden en Omstreken (foto's Jan Lagas, ELO)
Over Vondst van de week (#VVDW)
Vondst van de week (#VVDW) is een rubriek van de erfgoedexperts van Erfgoed Leiden en Omstreken. Zij doen daarin verslag van opmerkelijke vondsten en ervaringen. Via deze site, twitter en facebook houden zij u op de hoogte. Bekijk ook andere archiefvondsten, bodemschatten én bouwgeheimen via 'Erfgoed in Kaart'.