De vondst van deze week is een 17de-eeuwse plafondschildering met een eend. De restanten van de schildering kwamen in het zicht bij verbouwingswerkzaamheden van de winkelruimte op de begane grond van Haarlemmerstraat 139.
Het rijksmonument Haarlemmerstraat 139 is een aanzienlijk achttiende-eeuws huis is met een fraaie statige voorgevel. In 1890 werd de begane grond van dit woonhuis aangepast voor twee winkels op de begane grond en werd de gevel voorzien van twee gelijke winkelpuien. Tijdens de huidige verbouwing werd bouwhistorisch onderzoek verricht en werd duidelijk dat de geschiedenis van de bebouwing verder terug gaat dan de achttiende eeuw. In opzet staat er een voorhuis met twee achterhuizen. Het voorhuis en eerste achterhuis dateren vermoedelijk uit de (late-)middeleeuwen. Het achterste achterhuis is toegevoegd in de achttiende eeuw.
Restanten van de plafondschildering met een eend, bloemen en planten (foto P.J. De Vos, ELO)
Laat zestiende eeuw
Een bijzondere vondst op de middeleeuwse balken is een plafondschildering. De schildering bevond zich in een opkamer aan de voorzijde. In de kleurrijke schildering zijn een eend en allerlei bloemen en planten zichtbaar. De uitvoering duidt op een laat zestiende-eeuwse/zeventiende-eeuwse datering. Uit de archieven is bekend dat het pand in de tweede helft van de zestiende eeuw in gebruik was als herberg met de naam ’t Gulden Hooft. Mogelijk was een van de vertrekken, bijvoorbeeld de gelagkamer, van de herberg uitgevoerd met deze schildering.
Zeldzaam
Geschilderde plafonds zijn relatief zeldzaam in Leiden, hoewel bij bouwhistorisch onderzoek met enige regelmaat restanten worden aangetroffen. Plafondschildering met dieren zijn al eerder tevoorschijn gekomen. Aan de Oude Rijn waren op een zeventiende-eeuws plafond een aap en een vogel tussen ranken geschilderd en aan de Volmolengracht (kort na 1611) een vogel tussen ranken.
Helaas was de schildering in het pand aan de Haarlemmerstraat deels overgeschilderd en zijn bij de verbouwing in 1890 grote delen verwijderd. Het plafond zal voor de nieuwe winkelfunctie weer uit beeld verdwijnen door een verlaagd plafond, maar blijft ter plaatse behouden.
Edwin Orsel, Erfgoed Leiden en Omstreken
Over Vondst van de week (#VVDW)
Vondst van de week (#VVDW) is een rubriek van de erfgoedexperts van Erfgoed Leiden en Omstreken. Zij doen daarin verslag van opmerkelijke vondsten en ervaringen. Via deze site, twitter en facebook houden zij u op de hoogte. Bekijk ook andere archiefvondsten, bodemschatten én bouwgeheimen via 'Erfgoed in Kaart'.