Tijdens de inventarisatie van het archief van de hervormde kerkvoogdij Leiden trof ik een bestek voor het repareren van het orgel van de Hooglandse Kerk uit ca. 1600 aan.
Dit werk werd aangenomen door meester Hendric Snoeck in aanwezigheid van zijn neef Pieter Maertensz. en meester Cornelis orgelist. De aanneemsom was 85 gulden. Op de achterzijde van dit bestek staat dat Snoeck wederom is aangenomen om werkzaamheden aan het orgel te verrichten zulks tot propatie (probatie = testen) van onse orgeliste deser steede. De aanneemsom was nu 50 gulden en 10 gulden voor zijn zoon wegens het blaesen (het bedienen van de blaasbalg).
De naam van de laatstgenoemde aanwezige is interessant. Het gaat hier om de bekende Leidse organist en componist Cornelis Schuijt. Dit jaar vieren we zijn 400ste sterfdag. Schuijt werd in 1557 in Leiden geboren en hij stierf aldaar op 9 juni 1616. Ter gelegenheid van dit feit is in de entree van Erfgoed Leiden en Omstreken tot en met 31 augustus een kleine expositie te zien.
Schuijt was erbij gehaald vanwege het feit dat hij organist van de Pieterskerk en de Hooglandse Kerk was. Hij kreeg deze aanstelling in 1593. Zijn taak was niet alleen opte organen inder kercken tot zodanigen uijren ende plaetsen als hier van zullen werden verdeelt tot recreatie ende verlustinge vande gemeente ende omme de zelve duer middel van dien te meer uyt herbergen ende tavernen te houden, mer ooc over de ordinaryse ende extraordinaryse maeltijden van die van de gerechte zonderlinge als enige forsten, princen, heeren off potentaten in deser stede comende mit enige maeltijden off bancketten zullen werden vereert. Verder moest hij tijdens die maaltijden ook op andere instrumenten spelen en zelfs zingen.
Interessant is de vraag in hoeverre het huidige orgel in de Hooglandse Kerk uit de tijd van Schuijt stamt. De prachtige website van de Hooglandse Kerk vermeldt dat het oudste pijpwerk uit omstreeks 1565 dateert. In die tijd was het orgel door Pieter de Swart gemaakt. Het orgel hing toen aan de oostkant van het koor boven de consistorie. In 1637 werd het orgel door de orgelbouwers Van Hagerbeer vergroot, aangepast en verplaatst naar de toren. Later volgden nog meer aanpassingen, die deels bij een latere restauratie weer ongedaan zijn gemaakt.
André van Noort
Foto gemaakt door Jan Lagas (Erfgoed Leiden en Omstreken)