Erfgoed Leiden en omstreken

Info

#VVDW 28: Bijzondere stoep met lantaarnpalen in ere hersteld

Een belangrijk onderdeel van het historisch stadsbeeld is de historische stoep. Zij vormt een overgangsgebied tussen pand en straat. Een historische stoep bestaat doorgaans uit hardstenen platen, meestal van de openbare weg gescheiden door palen. Deze stoeppalen zijn onderling vaak verbonden door ijzeren kettingen of stangen.

Dergelijke stoepen zijn nu nog in Leiden te zien op bijvoorbeeld het Rapenburg, de Herengracht of het Steenschuur. Deze dateren veelal uit de 18de of 19de eeuw. Met behulp van de Subsidieregeling Historisch Stadsbeeld zijn er al verscheidene gerestaureerd. Het herstel bestaat vaak uit het lijmen van gebroken platen, het repareren van de stoeppalen met reparatiemortel en het aanvullen van ijzeren onderdelen. De hieronder beschreven stoep is van een bijzondere rijkdom, hetgeen het herstel een stuk complexer maakte dan gebruikelijk

Het herstellen van de stoep van Steenschuur 7 bleek een ingewikkelde puzzel. Aan de Steenschuur 7 was in 1882 een patisserie en restaurant gevestigd. Uit archiefonderzoek blijkt dat in 1890 de eigenaar, de heer B.H. Wijtenburg, een vergunning aanvroeg voor twee gietijzeren lantaarns die de rijke hoofdentree van het pand flankeerden. Voor de restauratie restte er van de twee lantaarnpalen nog een en stonden de lantaarns inmiddels op andere plekken voor het pand. Ook andere onderdelen zijn bij aanpassingen in het verleden verplaatst en gedeeltelijk afkomstig van een andere locatie.

De puzzel
De oorspronkelijke positie van de stoeplantaarns aan weerszijden van de hoofdentree, zoals deze (met veel moeite) te zien is op afbeelding 1, wijzigde al aan het begin van de 20ste eeuw. Op een foto uit circa 1927 (afbeelding 2) zijn de lantaarns al opgeschoven en staan ze voor de entree uiterst rechts. Of beter gezegd: de linker lantaarn is verplaatst naar de rechterzijde van de gevel. De situatie die we echter voor de restauratie (in 2015) aantroffen was weer anders: de enige lantaarn die nog op zijn oorspronkelijke plek was blijven staan, was aan het einde van de 20ste eeuw verplaatst naar de linker zijkant van de gevel. Ertussenin waren hergebruikte stoeppalen geplaatst. 

De restauratie
Architectenbureau Marcel van Dijk maakte voor de eigenaar van het pand een herstelplan voor de stoep, die in erbarmelijke staat verkeerde, zie afbeelding 3. Niet alleen sloten de muurtjes, die de basementen voor de lantaarns met de gevel verbonden, op een zeer vreemde manier aan op de gevel. Ook ontbraken er veel onderdelen, zoals een hardstenen deksteen en een complete lantaarn.

Het herstel van de stoep omvatte de reconstructie van de ontbrekende lantaarn. Verder zijn de hardstenen basementen met daarop de gietijzeren lantaarnpalen op de oorspronkelijke positie teruggeplaatst. Ze flankeren nu weer de rijke hoofdentree van het pand. De ontbrekende of ernstig aangetaste hardstenen onderdelen werden opnieuw gemaakt en voorzien van de voor dergelijke stoepen zo kenmerkende frijnslag.

Meer informatie over de subsidiemogelijkheden voor monumentale objecten in de openbare ruimte is hier te vinden.

Monique Roscher en Cas Nagtzaam

kaart