Bijzondere vloertegels in Leiden! Ze zijn zeldzaam aan het worden, maar in een paar portieken van winkels zijn de krakelingtegeltjes er nog. Tegeltjes in diabolovorm als puzzelstukjes in vloeren verwerkt. Deze mozaïekvloeren komen vaak voor in Amsterdamse School- en Art Deco-architectuur. Komt u een krakelingenvloertje tegen? Dan horen we dat graag!
Krakelingtegels
Krakelingtegels hebben verschillende benamingen. De bijzondere diabolovorm van de kleine tegeltjes van 5 bij 3,8 centimeter roept blijkbaar de meest uiteenlopende associaties op. Ze worden ook wel vlindertegels, kattentongen en klokhuistegels genoemd. De Duitse benaming is Kreisausschnitte, dit betekent cirkelvormige uitsparingen. In Polen werden ze in de jaren ’30 veelvuldig toegepast, er is zelfs een boek over deze tegels verschenen. De Poolse benaming voor deze tegels is gorseciki, hetgeen corsetjes betekent.
Leiden
Voor zover bekend zijn er in Leiden nog vier winkelpuien met krakelingtegels in de portieken. Drie ervan zijn oorspronkelijk ontworpen voor een modewinkel of kleermaker. Een decoratief vloertegeltapijt bij de entree sloot mooi aan op de functie van de winkel.
De eerste krakelingenvloer is te vinden bij Breestraat 175. Deze pui werd in 1932 ontworpen door architect G. Heldoorn uit Leeuwarden voor Messcher’s Modehuis. Deze zaak adverteerde met hun modieuze nieuwe winkel:
“Snoeperige Hoedjes geëxposeerd in een fraaie Etalage-Hal, waarbij zich direct onze buitengewone en groote verkoop-salons aansluiten, zullen straks het koopen in onze zaak tot een waar genot maken.”
Foto van Breestraat 175 en 177 in 1937, Beeldbank Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, 17.492, 1937
Foto van de portiek van Breestraat 175, Foto Cas Nagtzaam, 2017
De tweede ligt in de pui van Breestraat 177, naar ontwerp van A. van der Heijden uit 1934, gemaakt voor Kleermakerij Vles. De derde ligt ook aan de Breestraat op nummer 69. Deze gevel werd in 1938 ontworpen door architect J. Ravestein voor Kleermakerij Blok. De vierde krakelingenvloer is te vinden aan Prinsessekade 2. Deze pui werd in 1938 ontworpen door architect F. van Beukering. Het laatstgenoemde vloertje zal binnenkort worden hersteld in het kader van het Leidse Winkelpuienproject.
Foto van de krakelingenvloer in de portiek van Breestraat 177, Foto Cas Nagtzaam, 2017
Foto van de portiek van Breestraat 69, Foto Cas Nagtzaam, 2017
Tegelhandel Heystee
In Nederland leverde o.a. Tegelhandel Heystee in Amsterdam de tegeltjes, een bedrijf onder leiding van A. Heystee. Hij liet vanaf 1916 een aantal woningen in Amsterdam Schoolstijl in het Noord-Hollandse Bergen bouwen. Deze werden ontworpen door moderne architecten zoals Staal, Kramer en Blaauw. Voorwaarde voor de opdracht was dat er in de woningen veel tegels uit het assortiment van Heystee werden toegepast. Villa de Boschkant is een voorbeeld van een van deze woningen. De villa is ontworpen door architect C. Blaauw, de architect die ook de herbouw van het Leidse stadhuis voor zijn rekening nam.
Foto van de krakelingenvloer in de portiek van Prinsessekade 2, Foto Cas Nagtzaam, 2017
Over Vondst van de week (#VVDW)
Vondst van de week (#VVDW) is een rubriek van de erfgoedexperts van Erfgoed Leiden en Omstreken. Zij doen daarin verslag van opmerkelijke vondsten en ervaringen.
Via deze site en het twitter-account @ErfgoedLeiden of facebook.com/erfgoedleiden houden zij u op de hoogte.
Bekijk ook andere archiefvondsten, bodemschatten én bouwgeheimen via 'Erfgoed in Kaart'.
Cas Nagtzaam