Archeologen van ADC ArcheoProjecten zijn sinds kort aan het werk op de Garenmarkt. Hier zal binnenkort een parkeergarage gebouwd worden. Voor die tijd zijn de archeologen een aantal weken bezig met het onderzoeken van de bodem. Succesvol, zo bleek al in de eerste week.
De geschiedenis van de Garenmarkt
Lange tijd heeft het gebied wat we nu Garenmarkt noemen buiten de stad gelegen. Pas met de stadsvergroting van 1386 kwam het binnen de stadsmuren te liggen. De eerste huizen werden in de 15e eeuw gebouwd. Op historische plattegronden kunnen we de ontwikkeling van het bouwblok aardig volgen. Eerst stonden er woonhuizen waar op kleine schaal ambachten werden uitgeoefend. Men was in dit deel van de stad vooral werkzaam in de textielnijverheid. Later, in de 19e eeuw werd de textielfabriek van Le Poole gebouwd. Hiervoor moesten enkele huizen aan de Garenmarkt gesloopt worden. Pas in de tweede helft van de 20e eeuw is het huidige plein ontstaan. De huizen werden in 1969 gesloopt en het Levendaal aan de noordzijde werd in 1962 gedempt.
Kaart van P. Bast uit 1600.Langs de Garenmarkt stonden op dat moment zogenaamde dwarshuizen, waarvan de nok parallel aan de straat lag.
Ontdekkingen op de Garenmarkt
De overblijfselen uit het verleden zijn nog bijzonder gaaf in de bodem bewaard gebleven. Al in de eerste week van de opgraving vonden de archeologen de funderingen van de huizen die hier gestaan hebben. De oudste kaarten van dit gebied laten zien dat het huidige plein rond 1600 volledig bebouwd was. Langs de met bomen begroeide Garenmarkt, die toen nog de Oude Oosterlingenplaats heette, stonden op dat moment brede dwarshuizen. De huizen waren toen al vrij groot met een verdieping en een zolder. Uit de opgraving blijkt nu dat er vóór die tijd kleinere smalle pandjes aan deze straat stonden. Deze huizen zijn later samengevoegd tot de dwarshuizen die we kennen van de kaart van Pieter Bast uit 1600. Ook de afvalputten van de vroegere bewoners zijn opgegraven. Dit soort putten zijn ware schatkamers en geven een fraai inkijkje in het dagelijks leven van de vroegere Leidenaren. Tot nu toe zijn er al tien beerputten aangetroffen waarvan de inhoud uit de 15e en 16e eeuw dateert.
Romeinse resten
De middeleeuwse funderingen worden opgetekend en daarna door de archeologen verwijderd. Dit doen ze omdat ze ook onder de funderingen willen kijken of daar oudere sporen aanwezig zijn. Deze oudere sporen kunnen uit de Romeinse tijd (ca. 0-400 na Chr.) of vroege middeleeuwen (ca. 400-1000 na Chr.) dateren. De hele zuidelijke oever van de Rijn is in deze periode geschikt geweest voor bewoning. De verwachting is dat de Romeinse limesweg (de weg die de militaire forten langs de Rijn met elkaar verbond) vlak langs of over de Garenmarkt liep en dat langs de limesweg een lint van bewoning lag. Doordat de middeleeuwse stad zo goed bewaard is, zien we maar zelden kans om de diepere ondergrond te onderzoeken en Romeinse resten op te graven. Groot was dan ook de hoop dat op de Garenmarkt sporen en vondsten uit deze periode aan het licht zouden komen. Bij een kleinschalige opgraving in 2012 op het plein vonden archeologen al eens eerder aardewerk uit de Romeinse tijd en een donkere bodemlaag die waarschijnlijk de bouwvoor is uit de eerste eeuwen na Christus. Ook vlakbij, in de Koenesteeg, is een deel van een Romeinse nederzetting opgegraven. Onder de middeleeuwse resten vonden de archeologen vorige week enkele kuilen met aardewerk uit de Romeinse tijd. De volgende weken zal blijken wat de precieze betekenis van deze resten is.
De archeologen van ADC leggen de eerste muurresten bloot (bron: ADC ArcheoProjecten)
De opgraving
De archeologen van ADC ArcheoProjecten zijn nog een aantal weken bezig op de Garenmarkt. Ze zullen de hele bouwkuip van de parkeergarage onderzoeken tot een diepte van ongeveer 1 meter. Niet dieper? Nee, dat is niet nodig, want de mensen hebben op deze plek van de stad slechts tot ongeveer 1 meter diepte sporen in de bodem achtergelaten. Tegelijkertijd lopen de archeologen ook mee bij de werkzaamheden rondom het plein. Dit zijn meestal plaatsen waar tot ver in de 20e eeuw grachten hebben gelegen en waar een echte opgraving niet nodig is. Na de opgraving zal de bouw van de parkeergarage van start gaan.
Een kijkje in de keuken van de archeoloog
Op vrijdag 16 juni was er tussen 16.00 en 18.00 uur een open middag op de opgraving. Belangstellenden kregen uitleg over de geschiedenis van deze plek en over de vondsten die tot nu toe zijn gedaan. Meer dan 250 belangstellenden kwamen naar de open middag.