Radiatoren, tegelwanden, stortbakken en lichtknopjes! Het behoort allemaal tot het oorspronkelijke interieur van een jaren 30 woning. De Leidse architect Buurman ontwierp het pand in de Burgemeesters- en Professorenwijk. Erfgoed Leiden bezit zijn archief waarin stapels ontwerptekeningen voor deze woning blijken te zitten. Zelfs het voorstel van een tegelfabrikant voor vloer- en wandbekleding.
Direct bij binnenkomst van de woning wordt de bezoeker ondergedompeld in de jaren 30. In de vestibule zit nog de complete betegeling waarin een kapstoknis en paraplugoot is opgenomen. Maar ook kleuren op deuren en kozijnen, de vloertegels, het postvakje en zelfs de wandschakelaars zijn origineel. Ook het zeepbakje bij het bad, het keramische handdoekhaakje en de stortbak op het toilet zijn er nog. Al deze onderdelen laten zien dat er goed is nagedacht over het ontwerp. Ontwerper en eigenaren kozen bovendien voor goede materialen. Maar het is allemaal vooral zo goed bewaard gebleven, omdat de bewoners er zorgvuldig mee om zijn gegaan.
De betegelde nis met kapstok met paraplubak in de hal, 1930.
Totaal ontwerp
Uit de tekeningen in ons archief blijkt dat architect Buurman niet alleen de buitenkant en de indeling van de woning heeft ontworpen, maar ook tot in detail de trap, de keuken en de inrichting van de wc’s en badkamer. Daarnaast ontwierp hij het vaste meubilair en zelfs losse stoelen. Er kan met recht gesproken worden van een zogenaamd ‘gesamt-kunstwerk’, een totaal-ontwerp.
Boven het bad is een keramisch zeepbakje in het tegelwerk opgenomen. In het toilet zit nog het originele keramische handdoekhaakje.
Ontwerp voor tegelwerk
In het Buurman-archief zit een ingekleurd voorstel voor de betegeling van vloer en wanden van vestibule, WC en badkamer uit 1930. Hierop staat een stempel van de toen bekende tegelhandel A.N. de Lint uit Delft. 
Ingekleurd voorstel tegelwerk vestibule, w.c. en badkamer, A.N. de Lint Delft, ELO NL-LdnRAL-0251
Het voorstel van De Lint is uiteindelijk maar gedeeltelijk uitgevoerd. Buurman zelf tekende in oktober 1930 het definitieve tegelwerk. Hij paste daarbij expressieve kleurstellingen in blauw en geel toe. Waarschijnlijk kan het voorstel van De Lint vergeleken worden met hoe wij nu onze woningen aankleden, waarbij we ons laten inspireren door opstellingen in showrooms, fraaie brochures, woontijdschriften, tv-programma’s en op internet.
Architect Buurman
Bernard Buurman (1883 - 1951) begon zijn loopbaan als architect bij het bureau van W.C. Mulder. Vanaf 1916 gingen ze samen verder als architectenbureau Mulder en Buurman. Als Mulder vier jaar later overlijdt, vestigt Buurman zich als zelfstandig architect; in 1924 woont en werkt hij aan de Cronesteijnkade 18. Drie jaar voor zijn overlijden gaat Buurman nog een samenwerking aan met zijn jongere collega M.P. Schutte. Buurman heeft veel Leidse gebouwen ontworpen: van arbeiderswoningen tot industriële bouwwerken. Bekende voorbeelden zijn de voormalige huishoudschool aan de Groenhazengracht, sociëteit Amicitia en verschillende gebouwen van de Meelfabriek.
Tegelhandel A.N. de Lint
Tegelhandel A.N. De Lint kwam voort uit een in 1835 door Adam de Lint gestarte zand- en grinthandel in Delft. Het bedrijf zou tot na WO II geleid worden door vijf generaties De Lint. Vanaf circa 1870 richtte het zich ook op de import van vloer- en wandtegels uit België, Duitsland en Engeland. In 1898 ging De Lint een samenwerking aan met de Delftse aardewerkfabriek De Porceleyne Fles. De Lint werd hun alleenvertegenwoordiger voor tegels en ander bouwkeramiek. Het bedrijf bloeide, had meerdere vestigingen in Delft, Den Haag en Rotterdam en leverde ook in Duitsland, Engeland, de Verenigde Staten en Nederlands-Indië. In 1963 werd het samen met twee andere bouwhandels onderdeel van de D.L.M (Driessen, De Lint en Martin &Co.). Dat ging zeven jaar later failliet.
Bijzondere interieurs in Leiden
De jaren 30 woning doet het goed op de woningmarkt. Er verrijzen zelfs complete nieuwbouwwijken in jaren 30 stijl. Maar de interieurs uit deze periode hebben plaats gemaakt voor een moderne inrichting. De vondst van een oorspronkelijk interieur in een huis uit 1930 is daarom bijzonder. Kent u ook nog goed bewaarde voorbeelden van vergelijkbare interieurs? We horen het graag, zodat we onze kennis over deze periode kunnen vergroten en deze met iedereen kunnen delen.
Edwin Orsel
(1) Zoals het trappenhuis in het kantoor van de Nederlands-Indische Escompto Maatschappij in toenmalig Batavia uit 1923 (Verbrugge, 2012, p.41) en de tegelwerken in de hal van het gebouwencomplex van De Lint aan de Westvest in Delft.
Bronnen
- Archief Buurman: ELO NL-LdnRAL-0251: tekeningenarchief van architectenbureau W.C. Mulder, sinds 1918 Mulder en Buurman, sinds 1928 B. Buurman, later Schutte, 1878-1964.
- Dröge J.F., (red.), 1996, Architectuur & Monumentengids Leiden, Leiden, p.24.
- Gruyter, P. de, 1952, Bernard Buurman : 16 november 1883-18 juni 1951, in: Jaarboekje voor Geschiedenis en Oudheidkunde van Leiden en omstreken (Leids Jaarboekje), 1952, p.65-66.
- Verbrugge, B. 2012, De tegelhandel A.N. de Lint en de ontwerper Henri de Rouw in: TEGEL 40 (2012), p.29-46.
Zie ook het artikel van Gesineke Veerman in de wijkkrant van de Professoren- en Burgemeesterswijk, september 2015