Speeltuin ‘Ons Eiland’ in de Leidse Zeeheldenbuurt is opgericht in 1946 voor de jeugd uit de buurt. Het clubhuis en het portiersgebouwtje uit de jaren 50 staan er nog. De speeltuin behoorde bij het ontwerp van de wederopbouw wijk. De speeltuin ligt in het bouwblok omsloten door Trompstraat, Heemskerkstraat, Evertsenstraat en Kortenaerstraat. De oude speeltoestellen zijn inmiddels vervangen door moderne varianten.
Dicht bij huis
In de periode van de Wederopbouw (1940 – ca. 1965) vond men dat elke wijk zijn eigen voorzieningen moest hebben. Bewoners zouden zich zo betrokken voelen bij hun eigen omgeving. Bij de indeling van wijken zorgden ontwerpers er daarom voor dat kinderen een speelplaats kregen vlak bij huis. Vandaar dat er in de jaren 50 veel Leidse speeltuinen zijn hersteld of nieuw zijn aangelegd.
Een kaart van ‘Ons Eiland’ uit 1950 laat de speeltoestellen zien waar de kinderen zich mee konden vermaken: verschillende schommels, klimrekken, slingers en een grote zandbak. In die tijd had de speeltuin ook een verblijf voor de portier.
In 1953 kreeg speeltuin Ons Eiland een nieuwe, opvallend grote glijbaan (foto uit 1964 genomen door Niek Bavelaar, collectie Historische Vereniging Oud Leiden)
Paddenstoel
het gebouwtje voor de portier was al gauw aan vervanging toe. De opvolger kreeg de vorm van een paddenstoel en werd gebouwd door vrijwilligers. De Nieuwe Leidsche Courant doet op 19 september 1953 uitgebreid verslag van de opening. Voorafgegaan door een muziekkorps liepen kinderen in een lampionnenoptocht naar de speeltuin. Daar openden kabouters met een kartonnen sleutel symbolisch het nieuwe huisje. Het opvallende object is tegenwoordig nog steeds in gebruik als portiershuisje.
Het portiershuis in de vorm van een paddenstoel in 2018
Clubhuis
Vijf jaar later kwam er ook een clubhuis. Naast de ingang prijkt nog steeds de gegraveerde eerste steen, in 1955 gelegd door toenmalig wethouder J.C. van Schaik.
Eerste steenlegging van het nieuwe clubgebouw van Speeltuinvereniging Ons Eiland op 15 oktober 1955 (fotograaf: Bram van Vliet, collectie Historische Vereniging Oud Leiden)
Vrijwilligers deden er drie jaar over om het verder af te bouwen. Architect Wim Landman maakte het ontwerp voor niets. Hij was de zoon van de vicevoorzitter van de speeltuinvereniging. Het gebouw heeft een aantal typische kenmerken van de architecuur uit de tijd van de Wederopbouw (1940-1965): grote glasoppervlaktes en flauw hellende daken met een geknikte gootlijst. Het gebouw bood onderdak aan een grote recreatiezaal met toneel, souffleurshokje, kleedkamer, kaptafel en afschminkbak, twee werkruimten, een keuken en een hal met toiletten. Een historische foto op de website van Erfgoed Leiden laat het clubgebouw vlak na de oplevering zien. Het inmiddels verbouwde clubhuis wordt nog steeds gebruikt voor buurtactiviteiten.
Het clubgebouw in 2018
Rode kapstokken
Het gebouw was in vrolijke kleuren geschilderd (Nieuwe Leidse Courant 26 juni 1958). In het wit geverfde metselwerk zaten gele ramen en een blauwe deur. Rode kapstokken, gele en grijze gordijnen en stoelen in geel, grijs en rood vrolijkten het interieur op. Naast het toneel stonden bakken met planten voor een huiselijke sfeer. Het Leidsch Dagblad noemt het in 1958 ‘Een fris en fraai gebouwtje’ (Leidsch Dagblad 26 juni 1958).
Vondst van de Week
Vondst van de week (#VVDW) is een rubriek van de erfgoedexperts van Erfgoed Leiden en Omstreken. Zij doen daarin verslag van opmerkelijke vondsten en ervaringen. Via deze site, twitter en facebook houden zij u op de hoogte.
Cas Nagtzaam