Twee beschilderde planken uit de 17de eeuw met een bijzondere decoratie; voorzien van dieptewerking en vergulde ornamenten. Ze maakten onderdeel uit van een plafond in Nieuwsteeg 33. Bijna dertig jaar geleden ontdekt tijdens een verbouwing, nu geschonken aan Erfgoed Leiden. De vondst is uniek voor Leiden én voor Nederland. Daarom kunt u deze vondst nu bekijken bij Erfgoed Leiden aan de Boisotkade 2 in Leiden.
De beschilderde planken met vergulde ‘noppen’ uit Nieuwsteeg 33
De beschildering in groen en bruin bestaat uit rechthoeken en cirkels in een verspringend patroon. De schilder heeft met licht en donker dieptewerking laten ontstaan. Daardoor lijkt het alsof de cirkels uitstekende bollen zijn. In het midden van die cirkels zitten echte vergulde houten bolletjes.
Kinderbinten
Op de plek van de onbeschilderde delen moeten smalle balkjes hebben gezeten, zogenaamde kinderbinten. Zo weten we dat het om een moer- en kinderbintenplafond moet zijn gegaan. Die kwamen in de 17de eeuw veel voor. De schildering zal hebben doorgelopen over de zij- en onderkanten van de kinderbinten.
Tekening van een moer- en kinderbintenplafond
Monument
De vloerdelen zijn afkomstig uit gemeentelijke monument Nieuwsteeg 33. Ze kwamen vrij bij het maken van een kleine doorbraak in een plafond van het voorhuis. Het pand heeft een voorgevel en een winkelpui uit de 19de eeuw. De vondst laat zien dat achter deze gevel een veel ouder huis schuil gaat.
Nieuwsteeg 33 (foto: W. Devilee, 2012)
Zeldzaam
Geschilderde plafonds zijn zeldzaam in Leiden en die met ornamenten al helemaal. Het enige vergelijkbare voorbeeld bevond zich boven een gang in Nieuwe Rijn 50. Hier ging het om een rood geschilderd kinderbintenplafond, ook uit de 17de eeuw. Het had in goud geschilderde cirkelvormige ornamenten in een verspringend patroon. Ook in de rest van Nederland komen dergelijke beschilderde plafonds nauwelijks voor. Een voorbeeld is het moer- en kinderbintenplafond van Kasteel Zuilen, voorzien van rozetachtige ornamenten.
Beschilderd gangplafond met vergulde ‘noppen’, Nieuwe Rijn 50
Schenking
Erfgoed Leiden kreeg de delen dit jaar van Ron Meerman. Hij stelde ze in 1990 veilig. Nu Erfgoed Leiden en Omstreken een eigen depot heeft voor historische bouwfragmenten, kunnen de plafonddelen hier bewaard blijven. De collectie historische bouwfragmenten van Erfgoed Leiden is een studieverzameling. Ze bevat bijzondere bouwdelen die betrekking hebben op Leiden en regio en waarvan de herkomst en achtergrond bekend is. Door het eerdere veiligstellen en de recente schenking is een unieke decoratieve afwerking bewaard en beschikbaar voor nadere studie en onderzoek.
Vondst van de Week
Vondst van de week (#VVDW) is een rubriek van de erfgoedexperts van Erfgoed Leiden en Omstreken. Zij doen daarin verslag van opmerkelijke vondsten en ervaringen. Via deze site, twitter en facebook houden zij u op de hoogte.
Edwin Orsel