Plakfolie, een typisch doe-het-zelfproduct uit de jaren 50 en 60, is gevonden op een historisch raam in een pand aan de Zoeterwoudsesingel. Op het folie staat een ingenieus patroon van cirkels met bloemetjes en blaadjes. De vondst geeft een leuk inzicht in de smaak en gebruiken van die tijd en prikkelde onze nieuwsgierigheid over de opkomst van dergelijke plasticfolies.
Een monumenteneigenaar wees Erfgoed Leiden op het plakfolie in haar pand. Het zit op twee raampjes boven deuren op de eerste verdieping.
Het plakfolie boven de deur in het pand aan de Zoeterwoudsesingel
Mousselineglas
Rond de bouwtijd van het pand (omstreeks 1900) was het gebruikelijk ruiten in of boven binnendeuren te voorzien van zich herhalende patronen. Dit zogenaamde mousselineglas was een gezandstraalde glassoort waarvan de patronen aan weefsels doen denken. Deze traditionele techniek werd eind 19de eeuw vaak toegepast. Je zou kunnen zeggen dat de gevonden plakfolie een moderne variant is op deze 19de-eeuwse manier van glas versieren. De afbeelding op de plakfolie heeft een regelmatig patroon van gele cirkels met daarin rode bloemetjes en groene blaadjes. De vondst prikkelde onze nieuwsgierigheid over de opkomst van dergelijke plasticfolies.
Vliegtuigruiten
Kort na de Tweede Wereldoorlog staan er in de kranten regelmatig berichten over de vele mogelijkheden van plastic. De trend om plastic te gebruiken waait in de jaren 40 over uit Amerika. Veelgebruikte plastic artikelen zijn in die tijd nylonkousen, haarkammen, speelgoedartikelen en lichtgewicht serviesgoed. Ook werd het plastic toen al ingezet voor de minder dagelijkse producten, zoals vliegtuigruiten, zeildoek voor boten en kunstgebitten (Leidsch Dagblad, 15-05-1947, p. 6).
Baksteendessin
Pas rond 1959 verschijnen berichten over plastic folie in de Leidse kranten. Zo schrijft de Nieuwe Leidsche Courant in 1959: “Of u het nu echt mooi zult vinden, is nog een vraag, maar belangstellenden willen wij toch even vertellen, dat het plakplastic weer met een nieuw dessin is uitgebreid. (...) Nu echter is het zelfs in een dessin van bakstenen te koop en dat nog wel in reliëf, dus ‘net echt’. Plastic dus, dat niet op plastic, maar op bakstenen lijkt. Men moet er maar van houden….”
Doe-het-zelf
Al snel staat plakplastic in het middelpunt van de doe-het-zelf belangstelling. Het materiaal wordt dan gebruikt voor het beplakken van kastplanken, tafelbladen, maar ook van glas zoals in het pand aan de Zoeterwoudsesingel. Ook het decoreren van een kinderkamer, een kast of een lampenkap behoort tot de mogelijkheden van het materiaal. Uit het plastic geknipte figuren kunnen op bijvoorbeeld de wand worden geplakt. De Nieuwe Leidsche Courant tipt haar lezers in 1960: “En…. wanneer de kinderkamer er niet zo onberispelijk meer uitziet, kunt u van de nood een deugd maken, door vuile of beschadigde plekken in het behang te camoufleren door een kleurige dier- of sprookjesfiguur.”
Leidse Courant, 1 maart 1962, p. 11
Fablon
Het merk waarmee de Leidse kranten meestal adverteren, is Fablon. Het bestaat nog altijd. Plasticfolie van dit merk wordt in de jaren 60 verkocht bij Houthandel Morspoort, aan de Morsstraat 58. Ook V&D leverde het product.
Vermoedelijk is de folie in het pand aan de Zoeterwoudsesingel ergens rond 1960 aangebracht door de toenmalige bewoner. De vondst geeft een leuk inzicht in de smaak en gebruiken van die tijd. Een eigentijds voorbeeld van een decoratieve plakfolie in Leiden is de glas-in-loodimitatie in de winkelpui van Apothekersdijk 1.
Vondst van de Week
Vondst van de week (#VVDW) is een rubriek van de erfgoedexperts van Erfgoed Leiden en Omstreken. Zij doen daarin verslag van opmerkelijke vondsten en ervaringen. Via deze site, twitter en facebook houden zij u op de hoogte.
Cas Nagtzaam
Zie over mousselineglas: M. Stokroos, Bouwglas in Nederland, Het gebruik van glas in de bouwnijverheid tot 1940, Amsterdam, 1994, p.31.